به دخت

 




آموزش مسائل دینی به نوجوانان

اصل گرایش به دین و مذهب فطری است و ارسال رُسُل و انزال کتب برای شکوفا کردن و غبار روبی از این فطرت الهی است . شکل گیری مذهب از کودکی تا بزرگ سالی دارای مراحلی می باشد که در نوجوانی تحت تأثیر تفکر صوری و شناختی ، تغییرات زیاد مذهبی نيز رُخ می دهد .

در این دوره ، نوجوان دنبال یافتن نوعی فلسفه برای زندگی است که تعریف مشخصی از زندگی و جهان اطراف ارائه دهد ، و سوالات او را مرتفع کند . بر خلاف تصور بعضی ، نوجوانان به دین و مذهب علاقمندند و احساس می کنند دین نقش مهمی در زندگی آن ها ایفا می کند . در مراسم دینی شرکت می کنند و در مورد مفاهیم دینی از بزرگ ترها می پرسند . از این رو ، دوره نوجوانی را « دوره تردید دینی » نام نهاده اند . زیرا در این سنین ، نوجوان می خواهد باورها و اعتقاداتش را از نو بسازد و از تقلید کورکورانه و صرف خارج شود و با استدلال عقل در معتقدات خود تجدید نظر کند . در این سنین نوجوانان در انجام اعمال مذهبی مثل نماز و روزه سهل انگاری می کنند با این که پیش از این سن مرتب و مقیّد به انجام عبادات بودند و حتی گاهی در مقابل بزرگ ترها که او را به دلیل نماز نخواندن سرزنش می کنند می گویند : چرا نماز بخوانم ؟ والدین نباید نگران این شک و تردید باشند زیرا به فرموده امام علی (ع) : شک و تردید انسان در موضوعات مختلف نشانه عقل و میزان رشد اوست . در این موارد وظیفه اولیا و مربیان است که زمینه را طوری فراهم کنند که از شک برای رسیدن به یقین استفاده کند و در شک باقی نماند .

اصول و مبانی تربیت دینی

1-    فطری بودن مسائل دینی .

2-    اختیاری بودن مسائل دینی .

در دعوت کودکان و نوجوانان به دین ، باید به گونه ای عمل کنیم که آن ها احساس آزادی کنند و با تذکر روش های صحیح ، این فطرت را در وجود آنان بیدار نماییم . پیامبر اسلام (ص) نیز با نرم خویی و با زبان لیّن افراد را به دین دعوت می کردند زیرا با زور و اکراه نمی توان کسی را به راه راست هدایت کرد . بنابراین ، نباید هیچ گاه کودکان و یا نوجوانان را مجبور به دین داری کنیم یا برای آن که دیندار شوند ، نباید به آن ها مزایای زیادی بدهیم . اگر بدون استفاده از این دو حربه تهدید و تطمیع ، بتوانیم آن ها را به عقیده ای معتقد کنیم ، آن اعتقاد درونی خواهد شد ؛ یعنی اعتقادی که نه برای جلب منفعت است و نه به دلیل ترس از قدرت . و اگر دلایل

و اعتقادات ما محکم و قابل دفاع باشد بهتر دین و مذهب را خواهد پذیرفت . و باید توجه داشته باشیم که کودک و به ویژه نوجوان ، در مقابل برخوردهای آمرانه ، مقاومت می کند . اگر والدین اولاً خودشان عامل به دستورات و تعالیم دینی باشند و ثانیاً توجه داشته باشند که در دوران کودکی ، فرزندشان را با نماز و مجالس و محافل مذهبی مأنوس سازند و سعی کنند که خاطرات خوشی را در ذهن آنان ایجاد نمایند و از سخت گیری و اجبار و اکراه آن ها خودداری ورزند قطعاً فرزندانی معتقد و با نماز خواهند داشت .

3-  آموزش تدریجی مسائل دینی .

کودک و نوجوان نباید یکباره بار سنگینی از وظایف دینی را بر دوش خود احساس کند و خود را به انجام آن موظف بداند . در تعالیم اسلام ، توصیه های فراوانی در زمینه آموزش تدریجی مسائل دینی آمده امام جعفر صادق (ع) می فرمایند : وقتی کودک به 3 سالگی رسید از او بخواهید که هفت بار « لا اله الا الله » بگوید ، سپس او را به حال خود واگذارید تا به سن 3 سال و 7 ماه و 20 روز برسد . در این هنگام ، به او آموزش دهید که 7 بار بگوید « محمد رسول الله » و سپس تا 4 سالگی او را آزاد بگذارید . در این هنگام از او بخواهید که 7 مرتبه « صل الله علیه و آله » را تکرار نماید . و سپس تا 5 سالگی او را رها کنید . در این وقت ، اگر کودک دست راست و چپ خود را تشخیص داد ، او را در برابر قبله قرار دهید و سجده را به او بیاموزید و در سن شش سالگی رکوع و سجود و دیگر اجزای نماز را به او آموزش دهید . وقتی هفت سال او تمام شد ، به او بگویید دست و صورت خود را بشوید (در مورد وضو نیز به تدریج ، وضو گرفتن را به او بیاموزید) . سپس به او بگویید نماز بخواند . آن گاه کودک را به حال خود واگذارید تا نُه سال او تمام شود .. در این هنگام ، وضو گرفتن صحیح را به او بیاموزید و او را به نماز خواندن وادارید .

در مورد روزه گرفتن نیز به همین صورت است . امام صادق (ع) می فرماید : « ما اهل بیت هنگامی که کودکانمان به پنج سالگی رسیدند ، دستور می دهیم نماز بخوانند . پس شما کودکان خود را در هفت سالگی به نماز امر کنید . و ما در هفت سالگی امر می کنیم به اندازه توانایی شان نصف روز و یا بیش تر و یا کم تر روزه بگیرند و دستور می دهیم هنگامی که تشنگی و گرسنگی بر آنان غالب شد ، افطار کنند . این کار برای آن است که به روزه گرفتن عادت کنند . پس شما کودکان خود را در نُه سالگی (در مورد پسران) به اندازه توانایی شان امر به روزه گرفتن کنید و چون تشنگی و گرسنگی بر آنان غالب گردید ، افطار کنند .»

 

تعالیم اسلام به صورت تدریجی به مردم عرضه گردیده و قرآن نیز به تدریج بر مردم خوانده شده ، شراب و ربا هم تدریجاً تحریم گردیده است .

4-  اعتدال در آموزش مسائل دینی .

اعتدال و میانه روی زیربنای تعالیم است . و در دستورات از هرگونه افراط و تفریط جلوگیری به عمل آمده ، ظرفیت انسان برای عبادت ، محدود است . از این رو باید سعی شود عبادت با نشاط باشد . تأکید بیش از حد والدین و علاقه مفرط آنان به مذهبی شدن فرزندانشان و بی توجهی به توان ، استعداد و نیازهای روحی و روانی آنان و خارج شدن از مرز اعتدال ، عواقب ناگوار و نامطلوبی در پی خواهد داشت .

وسائل الشیعه ، ج 15 ، ص 193 و یکصد و چهارده نکته درباره نماز ، ص 66

اصول کافی ، ج 3 ، ص 409 و ج 4 ص 124 .

5-  تکرار و مداومت در آموزش مسائل دینی .

« کار نیکو کردن از پر کردن است » به عنوان مثال کودکان جدول ضرب را در دوران ابتدایی از همین طریق یاد می گیرند . بسیاری از افکار و اعمال در سایه تمرین و عمل مکرّر در انسان تثبیت می شوند . حتی ایمان آدمی هم نوعی تثبیت در سایه عمل است . این اصل در تربیت دینی وجود دارد که از راه ظاهر و عمل ظاهری ، می توان در باطن نفوذ داشت و برعکس . کودک و نوجوان را باید به مظاهر عمل و تکرار در این ظاهر انس دهیم تا باطن او شکل گیرد . مثلاً ممکن است کودک و نوجوانی از طرف امام جماعت و ... تشویق شود و خاطره خوشی در ذهنش شکل گیرد و مدتی به خاطر همین تشویق به مسجد برود ، و پس از مدتی جاذبه های معنوی مسجد و حالات نمازگزاران به هنگام نماز ، کودک و نوجوان را مجذوب خود نماید و فردی مذهبی بار آید .

طبیعت کودک طبیعت تکرار است ، یک کتاب قصه را اگر ده ها بار برایش بخوانیم ، خسته نمی شود و باز می خواهد آن را برایش تکرار کنیم .

 

و در نتیجه متذکر می شود که والدین صبورانه در مقابل رفتارهای کودک و نوجوان عمل کنند و بدانند که سرنوشت و آینده کودک و نوجوان به دست آنان رقم می خورد ، اگر آنان با حال و حوصله و توجه و عشق نماز را اقامه کنند مسلّماً فرزندانشان نیز چنین شیوه ای را پیشه خود خواهند کرد .


92/4/16



نظرات ارسال شده
فاطمه سلطاني
جمعه 17 آبان 1392


مي خوام يه تربيت ديني خوب داشته باشم از ادامه مطالبتون استفاده مي كنم


0
0

ارسال نظر
:نام
: اي ميل
: سایت
: نظر شما
: کد امنیتی
 



نام شما : ایمیل دوست شما :