راه هاي گريز از دوگانگي تربيت
بررسي اهميت هماهنگ بودن نقش والدين با پدربزرگ و مادربزرگ ها
قاب عكس روي تاقچه مثل هميشه، ثانيه شمار زندگي را به سوي سال هاي كودكي اش حركت داد. هنوز عطر كلوچه هاي مادربزرگ به مشام مي رسيد و صداي عصاي پدربزرگ گوش هايش را نوازش مي كرد. انگار همين ديروز بود كه به شوق ديدن مادربزرگ و شنيدن قصه هاي او پله ها را دو تا يكي بالامي رفت تا عينك پدربزرگ را به چشمانش زند و سوار بر ابر خيال دنيا را همانگونه كه مي خواست نظاره گر باشد.
در دنياي صنعتي امروز به دليل افزايش فرصت هاي شغلي براي مادران و پدران و اشتغال آنها در بيرون از منزل، والدين مجبور هستند كودكان را به مهدكودك سپرده يا پدر و مادرشان ساعاتي از روز را از فرزندانشان نگهداري كنند.
اين بدان معنا است كه با تغيير كاركردهاي اجتماعي در جوامع كنوني و به دليل اينكه والدين ساعات زيادي از روز را در محيط خارج از منزل و دور از كودكان سپري مي كنند، در نتيجه كودكان قبل از رفتن به محيط هاي آموزشي بزرگ مانند مدرسه، در غيبت والدين نياز به مراقبت و مكاني امن براي رشد و پرورش ذهن و شناخت خود دارند.
| به عقيده روانشناسان، كودكان تا قبل از سه سالگي، آمادگي لازم را براي رفتن به مهدكودك نداشته و بهتر است بيشترين ساعات روز را در محيط خانواده سپري كنند، از اين رو پدربزرگ و مادربزرگ بهترين گزينه براي نگهداري از فرزندان در خانواده هايي است كه هر دو والد به كار مشغول هستند. |
در اين ميان بايد توجه داشت، تضادهايي كه حاصل اختلاف نظر و سليقه هاي غيرمشترك بزرگ والدها با پدر و مادرها است، زمينه ساز اختلال در رشد شناختي و كسب مهارت هاي مهم در زندگي كودكان بوده كه ممكن است منجر به مشكلات تربيتي كودكان شود.
الگوپذيري و تعارضات تربيتي
نقش تربيتي پدربزرگ و مادربزرگ ها در انتقال فرهنگ و تجربيات با ارزش، برقراري پيوند عاطفي ميان كودكان و آنها كه باعث رشد مهارت هاي عاطفي كودكان مي شود و احساس امنيت و هويت داشتن كودك در غيبت پدر و مادر قابل انكار نيست، اما بايد همواره به اين نكته توجه داشت كودكان هميشه به دنبال همانندسازي و الگوپذيري هستند و در صورتي كه با تعارضات تربيتي و تضادهاي فرهنگي مواجهه شوند، دچار سردرگمي مي شوند و از آنجايي كه اكثر كودكان به دنبال كسب امتياز و استفاده از جو متشنج براي پيشبرد اهداف شان هستند چنين تعارضاتي، رشد ذهني و شخصيتي آنها را آسيب پذير خواهد كرد.
نقش مهم بزرگ والدها در شكل گيري شخصيت كودكان
بطور كلي زماني كه كودكان بيشترين وقت خود را با پدر و مادرشان سپري مي كنند، تنها يك نسل با يكديگر فاصله دارند در حالي كه اين اختلاف ميان كودكان و بزرگ والدها، دو نسل مي شود و احتمال انتقال تجربياتي كه مورد پسند روانشناسي نسل امروز نيست و مغاير با روش هاي تربيتي والدين است، وجود دارد.
از طرف ديگر بزرگ والدها به نوه هاي خود آزادي عمل بيشتري داده و كودكان در منزل پدربزرگ، مادربزرگ ها علاوه بر خودمختاري، امتيازات بيشتري كسب مي كنند و همين مسئله باعث مي شود تا در مقابل سخت گيري هاي والدين، روش هاي تربيتي و امر و نهي آنها موضع بگيرند و اين موضوع در نهايت باعث مي شود كه كودك از اينكه تحت سيطره پدر و مادرش قرار گيرد، گريزان بوده و لجبازي به صورت عادت در رفتار كودك تظاهر پيدا مي كند.
بطور كلي پدربزرگ، مادربزرگ ها از تجربياتي برخوردار هستند كه والدين ممكن است از آنها بي بهره باشند، از اين رو آنها الگوهاي مناسبي براي رشد و تربيت كودكان محسوب مي شوند، اما لازمه تحقق اين مسئله هماهنگ بودن والدين و پدربزرگ، مادربزرگ ها با اصول تربيتي است كه از سوي والدين اعمال مي شود.
در صورتي كه والدين به يكسري از خواسته هاي كودكان پاسخ منفي بدهند در حالي كه والد بزرگ ها هيچگونه مخالفتي را براي برآورده كردن خواسته هاي كودكان ابراز نكنند اين عمل در شكل گيري شخصيت كودكان اثر منفي گذاشته و اينگونه تعارضات باعث مي شود تا كودك در كسب مهارت حل مسئله و تصميم گيري دچار ضعف شود. در اين شرايط كودك قادر به پيش بيني واكنش هاي اطرافيان نبوده و نمي تواند ميان انجام كارهاي درست و نادرست تمايز قائل شود. به عبارتي ديگر او دچار نوعي سردرگمي خواهد شد و ممكن است در غيبت والدين كارهايي را كه مغاير با اصول تربيتي صحيح است را انجام دهد.
حرکت در يک مسير
به عقيده روانشناسان و كارشناسان علوم اجتماعي، لازم است پدر و مادرها با والدبزرگ ها هماهنگ تر بوده و هر دو گروه از تجربيات و اصول تربيتي يكديگر بهره مند شده و با يكديگر هم آوا باشند.دكترمحسن ايماني، روانشناس در اين خصوص معتقد است، پدربزرگ ، مادربزرگ ها بايد اصول تربيتي والدين را در نظر گرفته و از اين روش تربيتي در رفتار با كودكان استفاده كنند، در مواردي كه والدين از روش هاي تربيتي غلط و فاقد ارزش هاي اجتماعي به منظور رفتار با فرزندشان بهره مي گيرند، نقش بزرگ والدها حساس تر بوده و موظف هستند تا از تجربيات خود براي رفتار با كودك استفاده كرده و به فرزندشان در اين خصوص هشدار دهند. از طرف ديگر بايد توجه داشت به كودك تا حدودي آزادي عمل داده شود تا در صورت امكان ميان بزرگ والدها و مهدكودك يكي را انتخاب كنند، در صورتي كه اوقات خود را در غيبت والدين نزد پدربزرگ، مادربزرگ ها سپري مي كنند، متوجه اختلاف سليقه ميان پدر، مادرها و والدين آنها نشوند، چرا كه كودكان به دنبال امتياز گرفتن از والدين خود هستند و از شكاف هاي ميان دو نسل به نفع خود استفاده مي كنند.
پيوند تجربه و دانش
توصيه مي شود، والدين با پدر و مادرشان به صورت هفتگي و در غياب كودكان در خصوص قوانين و روش هاي تربيتي خانواده بحث و گفت وگو كنند.
آنها بايد انتظارات و محدوديت هايي را كه از فرزندشان دارند به والدينشان گفته و نظرات آنها را درباره صحيح يا غلط بودن معيارهايشان مورد توجه قرار دهند.
والدين بهتر است در جلسات هفتگي در خصوص روش هاي تاديبي رايج در روانشناسي امروز، مانند تقويت رفتارهاي پسنديده و خاموش سازي رفتارهاي ناپسند براي نمونه با استفاده از روش ناديده گرفتن صحبت كرده و از آنها در مورد پيامدهاي به كارگيري اين روش ها توضيح بخواهند. از طرف ديگر توصيه مي شود فهرستي از مقررات، رژيم هاي غذايي و اسباب بازي هاي متناسب با روحيات، جنس و سن كودك تهيه شود، تا بزرگ والدها در جريان برنامه روزانه زندگي نوه هاي خود قرار گيرند.
