لکنت زبان
نشانه‌های لکنت زبان
اگر فرزند شما، کلمه‌ها را ناتمام رها می‌کند یا در آغاز گفتار وقفه دارد یا واژگان و عبارت‌ها را تکرار و مِن مِن می‌کند، لکنت زبان ندارد.
کودکی که لکنت زبان دارد، هنگام سخن گفتن، نشانه‌های ذیل را از خود بروز می‌دهد:
1. نخستین حرف کلمه را با سرعت تکرار می‌کند؛
2. مصوّت‌های «آ» و «او» و «ای» را به طور غیرطبیعی می‌کشد؛
| این مشکل، تأثیر چندانی بر سرنوشت فرزند ندارد. برخی از شخصیت‌های جهانی چون چرچیل، نیوتون، جرج دوم و داروین، دچار لکنت بوده‌اند؛ البته این بدان معنا نیست که برای کاهش آن نکوشید. |
3. در صورت خود، پیچ و تاب ایجاد می‌کند و سرش را تکان می‌دهد؛
4. چشمک می‌زند و بازوهایش را حرکت می‌دهد؛
5. فکّ او لرزش دارد و تنفسش نامنظم است.
علت لکنت زبان
علت لکنت دقیقاً معلوم نیست و بیشتر جنبۀ ارثی دارد. در خانواده‌هایی که زمینۀ ارثی دارند، احتمال لکنت کودک 3 تا 5 برابر بیشتر می‌شود.
گاهی در اثر شوک شدید مانند مرگ یکی از اعضای خانواده، ضربه به سر (صدمۀ مغزی) یا تصادف شدید، کودک دچار لکنت می‌شود.
در جهان، حدود 45 میلیون نفر به این مشکل دچارند و بین پسران، 3 برابر بیشتر از دختران شایع است که مشکل 80 درصد آنان تا پایان دورۀ بلوغ از بین می‌رود.
این مشکل، تأثیر چندانی بر سرنوشت فرزند ندارد. برخی از شخصیت‌های جهانی چون چرچیل، نیوتون، جرج دوم و داروین، دچار لکنت بوده‌اند؛ البته این بدان معنا نیست که برای کاهش آن نکوشید.
با توجه به این که لکنت زبان، تمسخر همسالان را در پی دارد و ممکن است اعتماد به نفس کودک را از او بگیرد، باید در راه کاستن از آن بکوشید.
لکنت زبان در کودک
بکوشید جلو عوامل تشدیدکننده را بگیرید. عواملی که لکنت زبان کودکان را تشدید می‌کند، چنین است:
1. فشارهای روحی: فشارهای روحی ناشی از کتک والدین یا برادر و خواهر، خستگی فراوان، هیجان، توقع بیش از حد و ... عامل تشدید لکنت است؛ پس فشارهای روحی او را از بین ببرید.
2. ترس: وقتی کودک شما می‌ترسد، تارهای صوتی‌اش سفت و تنفس سخت می‌شود، در نتیجه لکنت او بیشتر خواهد شد.
3. حساسیت بیش از حد: حساسیت بیش از حد و تذکر فراوان برای اصلاح گفتار کودک، مشکل او را بیشتر می‌کند.
4. تمسخر دیگران: جلو تمسخر دیگران را بگیرید. خواهر و برادر و همسالان او را توجیه کنید که تمسخر آنان، بر مشکل برادر و دوست آنان می‌افزاید.
چند توصیه
الف- هنگام سخن گفتن با کودک به او نگاه کنید.
ب- اجازه دهید جمله‌هایش را خود تمام کند و در تکمیل آن‌ها پیشی نگیرید.
ج- سخن کودک را قطع، و جملۀ او را پیشگویی نکنید.
د- به گفتار فرزندتان با کلمات خودش پاسخ دهید؛ برای مثال، وقتی می‌گوید: م ... م ... من گ ... گ ... گربه را دیدم، بگویید: بله، تو گربه را دیدی.
هـ- پیش از پاسخگویی به او، یک لحظه صبر کنید.
و- با فرزند خود، همخوانی را تمرین کنید. با هم، خواندن شعر یا سرودی را آغاز کنید و پس از چند لحظه، صدای خود را قطع کنید تا او به تنهایی ادامه دهد.
ز- هنگام سخن گفتن با او، از جمله‌های کوتاه و روشن استفاده کنید.
ح- به او بیاموزید آرام سخن بگوید. بلند سخن گفتن، فشار در حنجره را بیشتر می‌کند و بر مشکلش می‌افزاید.
ط- دست‌کم 5 دقیقه را در روز برای صحبت آرام با او اختصاص دهید.
لکنت زبان در نوجوان
1. تنش‌ها و هیجان‌های مربوط به مدرسه: با ارتباط با مدرسه، از وضعیت تحصیلی و مشکلات او با همسالان و معلمان آگاه شوید و آن‌ها را مرتفع سازید.
2. فشارهای روحی روانی: فشارهای روحی ناشی از سرزنش، مقایسه، تبعیض و اختلافات خانوادگی را از بین ببرید.
3. تمسخر همسالان: به او بیاموزید وقتی همسالان، او را مسخره می‌کنند، از آن‌ها دور شود و به سمت دوستش برود یا خود را به مطالعه مشغول کند.
4. فیلم‌های پرهیجان: زمینۀ مشاهدۀ فیلم‌های پرهیجان عاطفی و ترسناک را از بین ببرید.
چند توصیه
الف- اگر فعالیت‌هایش را با دست چپ انجام می‌دهد، او را به انجام امور با دست راست واندارید.
ب- به او برچسب کندزبان و امثال آن نزنید.
ج- از پرسش فراوان از فرزندتان بپرهیزید.
د- به او بیاموزید که هرگاه لکنتش افزایش می‌یابد، سخنش را قطع کند؛ نفس عمیق بکشد و دوباره سخن بگوید.
هـ- به او بیاموزید که با شل کردن عضلات گلو، شانه‌ها، قفسۀ سینه و شکم، به خود آرامش دهد.
و- کوشش فراوان برای اصلاح او، بر فشار روحی‌اش می‌افزاید و لکنت او را بیشتر می‌کند؛ پس در اصلاح وی زیاده‌روی نکنید.
