راه‌های ثبوت اول ماه را به طور مختصر بیان کنید؟
راه‌های ثبوت اول ماه را به طور مختصر بیان کنید؟
اول ماه از چند راه ثابت می‌شود:
1. خود انسان ماه را ببیند؛
2. دو مرد عادل شهادت بدهند که ماه را دیده‌اند؛
3. عده‌ای که از گرفته آنان یقین پیدا می‌شود، بگویند ماه را دیده‌اند؛
4. سی روز از اول ماه شعبان بگذرد؛
5. حاکم شرع (مجتهد جامع شرایط) حکم کند که اول ماه است.
o تبصره. آیت‌الله سیستانی و آیت‌الله وحید معتقدند با حکم حاکم اول ماه ثابت نمی‌شود [مگر آن که از حکم حاکم برای او اطمینان حاصل شود].
علت اختلاف نظر مراجع تقلید، در اعلام اول ماه رمضان و عید فطر چیست؟ آیا در گذشته این اختلاف بوده است؟
اختلاف نظر مراجع تقلید در ثبوت اول ماه، امری نیست که تازه به وجود آمده باشد؛ بلکه در گذشته نیز این مسأله، در نزد ایشان مورد فکر و نظر بوده است. عوامل متعددی باعث اختلاف نظر گردیده است که موارد ذیل را می‌توان از مهم‌ترین آنها دانست:
1. اعتبار اتحاد افق؛ عده‌ای بر این باورند که اگر هلال ماه، در نقطه‌ای از کرۀ زمین دیده شود- که افق در آنجا با جاهای دیگر تفاوت داشته باشد ولی در شب مشترک باشند- اول ماه در آن مکان‌ها ثابت می‌شود. در مقابل این نظریه، فقهایی هستند که اتحاد در افق را معتبر می‌دانند و معتقدند: اگر هلال ماه در شهری دیده شود که افق آن، با شهر یا کشور دیگر اختلاف داشته باشد، اول ماه از نظر شرعی برای شهر دوم ثابت نمی‌شود. بدیهی است طبق نظر اول به طور معمول، اول ماه یک روز زودتر ثابت می‌شود.
2. اعتبار حکم حاکم؛ حجیت و نفوذ حکم حاکم میان فقیهان، نظری مشهور است؛ ولی برخی از آنان، حکم حاکم را در رؤیت هلال ماه معتبر نمی‌دانند.
3. شهادت بیّنه نزد حاکم؛ گاه مجتهد جامع شرایط، از شهادت کسانی که ماه را دیده‌اند، اطمینان پیدا می‌کنند و بر این اساس ثبوت اول ماه را اعلام می‌دارند. چه بسا ممکن است به جهت فقدان برخی شرایط، برای مجتهد دیگری این اطمینان حاصل نشده باشد.
اختلاف فقیهان در امور یاد شده، به جهت اختلاف در یک سری از مبانی نظری و اصول فکری است که آرا و افکار متفاوتی را برمی‌تابد. نظریه‌پردازی مختلف در ادبیات و اصول فقه، برداشت متفاوت از آیات و روایات و اختلاف نظر در سند احادیث و شناخت راویان، به طور طبیعی موجب تفاوت در بعضی از فتاوا می‌شود.
شما می‌گویید اگر دو نفر عادل شهادت بدهند کافی است؛ آیا اعلام عید از سوی چند مرجع، به اندازه دو نفر عادل نیست؟
کسی منکر عدالت مرجع تقلید نیست. آنچه گفته شده، آن است که دو نفر عادل، شهادت دهند که خودشان ماه را دیده‌اند؛ ولی مراجع معظم خودشان ماه را نمی‌بینند؛ بلکه از گفتۀ دیگران اطمینان به رؤیت پیدا می‌کنند و این دو جهت با هم تفاوت می‌کند و شهادت بر شهادت- که شهادت علمی نامیده می‌شود- در این مورد اعتبار شرعی ندارد.
با توجه به این که هر سال در ثبوت اول ماه رمضان، دچار اختلاف می‌شویم، تکلیف شب قدر چه می‌شود؟
برای انجام اعمال شب قدر کافی است هر کس در مسأله رؤیت هلال، به دیدگاه مرجع تقلید خود یا حکم حاکم و یا اطمینان شخصی خود، عمل کند و سه شب را به احیا و شب‌زنده‌داری بپردازد در این صورت به طور حتم خداوند او را از ثواب و پاداش معین شده، محروم نمی‌سازد و به احتمال قوی شب قدر را نیز درک می‌کند. برای درک حتمی شب قدر و فیوضات و برکات آن، بهتر است شش شب را احیا نماید تا آن شب بزرگ و باعظمت و مخفی درک گردد. شاهد این امر، روایات منقول از معصوم (علیه السّلام) است.
اگر بین مراجع تقلید در ثبوت عید فطر، اختلاف پیش آید، وظیفه مکلف چیست؟ آیا هر مقلد باید به نظر مرجع تقلید خود مراجعه کند؟
همه مراجع: در ثبوت اول ماه تقلید راه ندارد، بلکه اگر شخص از گفته و اعلام نظر مرجع تقلید، اطمینان به رؤیت ماه پیدا کند، باید روزۀ خود را افطار کند و اگر شک داشت، باید آن روز را روزه بگیرد.
