روزۀ اساتید و دانشجویان
اساتید و دانشجویان در صورتی که کمتر از ده روز در محل تحصیل و خوابگاه می‌مانند، تکلیف نماز و روزه‌شان چیست؟
امام(ره): نماز شکسته است و روزه صحیح نیست.
آیات عظام بهجت، صافی گلپایگانی، فاضل لنکرانی و نوری همدانی: اساتید و دانشجویان، اگر در کمتر از ده روز، حداقل یک بار، بین وطن و دانشگاه رفت و آمد داشته باشند و این وضعیت، تا مدتی ادامه داشته باشد- به طوری که نزد عرف «سفر» کار آنان شمرده شود- نماز ایشان در محل تحصیل و بین راه تمام و روزه صحیح است.
تبصره 1. آیت‌الله صافی گلپایگانی مدت لازم برای صدق شغل سفر را حداقل چهار ماه رفت و آمد می‌داند.
تبصره 2 (سفر اول). تمامی دانشجویان و اساتید مذکور، هرگاه بیش از ده روز در وطن خود بمانند، در اولین مسافرت به محل درس و تدریس، باید نماز را شکسته بخوانند و روزه نگیرند. اما پس از یک رفت و برگشت میان وطن و محل تحصیل، به وظیفه خود، مانند کثیرالسفر عمل کنند و نماز را کامل بخوانند و روزه را بگیرند.
تبصره 3. به فتوای آیت‌الله بهجت، سفر اول با طی مسیر هشت فرسخ، تحقق می‌یابد. از این رو اگر فاصله محل درس و تدریس از وطن، بیش از هشت فرسخ باشد، در همان اولین مسافرت نیز نمازشان در محل تحصیل، کامل و روزه صحیح است.
آیت‌الله تبریزی: دانشجو اگر در مدت کمتر از ده روز، بین وطن و دانشگاه رفت و آمد کند، باید احتیاط کند؛ یعنی، نماز را تمام و شکسته بخواند و اگر روزه گرفت، صحیح است و قضا ندارد. استاد اگر هر هفته، برای تدریس، به حدّ مسافت شرعی مسافرت می‌کند- چنانچه مدت تدریس، دو ماه یا زیادتر باشد- باید نماز را تمام بخواند و روزه بگیرد.
تبصره. با توجه به این که آیت‌الله تبریزی در این مسأله احتیاط واجب دارند، مقلدان ایشان می‌توانند در این مسأله به فتوای مرجع تقلید مساوی و یا اعلم بعدی رجوع کنند و نمازشان را تمام بخوانند و روزه بگیرند.
آیت‌الله سیستانی:
1. اگر زمان تحصیل و تدریس اساتید و دانشجویان، حداقل دو سال ادامه دارد و در آنجا مستقر می‌شوند [گرچه در هفته دو شبانه‌روز کامل باشند؛ به نحوی که به آنان مسافر گفته نشود]؛ آنجا در حکم وطن است و باید نمازشان را در محل تحصیل، تمام بخوانند و روزه را بگیرند.
2. اگر اساتید و دانشجویان در هفته، حداقل سه روز بیش از مسافت شرعی رفت و آمد کنند و یا در سفر باشند و این برنامه برای مدتی (به طور مثال شش ماه در یک سال و یا حداقل سه ماه در چند سال تحصیلی) ادامه یابد؛ کثیرالسفر محسوب می‌شوند و نماز ایشان در محل تحصیل و بین راه تمام و روزه‌شان صحیح است.
تبصره 1. در هر دو صورت اگر در ماه اول، قصد اقامت ده روزه نکنند، باید احتیاط نمایند؛ یعنی، نمازشان را هم تمام و هم شکسته بخوانند و روزه را هم بگیرند و هم قضا نمایند.
تبصره 2. با توجه به این که آیت‌الله سیستانی، رجوع به مرجع تقلید مساوی را جایز می‌داند، مقلدان ایشان می‌توانند در این مسأله به مرجع مساوی دیگر، مراجعه کنند که نماز را کامل و روزه را صحیح می‌داند.
آیت‌الله خامنه‌ای: اساتید و دانشجویان بورسیه و مأمور به تحصیل، اگر در کمتر از ده روز، حداقل یک بار بین وطن و دانشگاه رفت و آمد داشته باشند، نماز آنان تمام و روزۀ ایشان صحیح است؛ اما دیگر دانشجویان، نمازشان شکسته و روزۀ آنها صحیح نیست.
تبصره. با توجه به این که آیت‌الله خامنه‌ای در مسألۀ رجوع به مرجع مساوی، احتیاط واجب دارند که رجوع جایز نیست، دانشجویان می‌توانند در این مسأله به مرجع تقلید مساوی دیگر، مراجعه کنند؛ [به شرط این که مرجع تقلید جدید] رجوع به مرجع مساوی را جایز دانسته باشد و نماز دانشجوی مسافر را تمام و روزه او را صحیح بداند (مانند آیت‌الله بهجت).
آیت‌الله مکارم شیرازی:
1. اساتید و دانشجویان اگر برای مدت قابل ملاحظه‌ای- مثلاً یک سال یا بیشتر- در محل تحصیل یا تدریس بمانند، آن محل در حکم وطن است و نماز و روزه در آنجا، تمام می‌باشد و ماندن ده روز پی‌درپی در آنجا شرط نیست.
2. کسانی که همه روزه، یا حداقل سه روز در هفته، به محل تحصیل یا تدریس می‌روند؛ یعنی، صبح به محل تحصیل یا تدریس می‌روند و عصر بازمی‌گردند و این کار مدتی ادامه می‌یابد، کثیرالسفر محسوب می‌شوند و نماز و روزۀ ایشان در آن محل و به هنگام رفت و برگشت، تمام است.
آیت‌الله وحیدخراسانی: اگر در هفته حداقل چهار روز بین وطن و دانشگاه رفت و آمد کند و این کار برای مدت یک سال یا بیشتر ادامه داشته باشد، او کثیرالسفر است و نماز در آنجا تمام و روزه صحیح است و اگر رفت و آمد سه روز باشد، در این مورد نیز باید احتیاط کند.
