«الگوي اسلامي ـ ايراني پيشرفت» در سطح يك گرايش دانشگاهي
به گزارش خبرگزاري فارس به نقل از پايگاه اطلاع‌رساني دبيرخانه هيئت حمايت از كرسي‌هاي نظريه‌پردازي، نقد و مناظره، نخستين جلسه اين كرسي با رياست حجتالاسلام و المسلمين سيدحسين ميرمعزي و با حضور استادان رضائيان، كدخدايي، عيوضي، حجج‌اسلام مصباحي‌مقدم، موسويان و قائني و هاتفي (معاون علمي دبيرخانه) در محل دبيرخانه هيئت برگزار شد. ميرمعزي در ابتداي جلسه به تبيين سياست‌هاي كلي كرسي علمي الگوي اسلامي ـ ايراني پيشرفت پرداخت و اظهار داشت: فعاليت كرسي‌هاي علمي مي تواند فعالانه يا منفعلانه باشد و هدف ما اين است كه كرسي علمي الگوي اسلامي ـ ايراني پيشرفت، علاوه بر بررسي طرحنامه‌هاي مرتبط با اين حوزه كه تاحدودي وجه منفعلانه دارد بتواند با استخراج مباحث مهم و موضوعات كليدي، به يك كرسي فعال مبدل شود و در گام بعدي، اين موضوعات را در اختيار پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌ها قرار دهد.
وي سپس به اهميت اين كرسي اشاره كرد و گفت: الگوي اسلامي ـ ايراني پيشرفت، به معناي سند بالادستي چشم‌انداز تعريف شده است و در واقع از رشته‌هاي اصلي محسوب مي‌شود كه در اين حوزه نقش محوري دارد. البته گسترش آن نيازمند اطلاع‌رساني دقيق و تعامل با دانشگاه‌ها و مراكز علمي است.
* لزوم جدايي طرحنامه‌هاي كرسي پيشرفت از كرسي‌هاي ديگر
سپس هاتفي، معاون علمي دبيرخانه، با اشاره به نحوه شكل‌گيري و روند كار كرسي‌هاي علمي دبيرخانه هيئت حمايت از كرسي‌هاي نظريه پردازي اظهار داشت: نقش كرسي علمي الگوي اسلامي ـ ايراني پيشرفت را مي توان با رشته فلسفه علم در حوزه توليد علم مقايسه كرد. همانگونه كه موضوع محوري فلسفه علم ناظر به يك علم ديگر است، كرسي علمي الگوي اسلامي ـ ايراني پيشرفت، با توجه به فرادستي بودن آن مي‌تواند در آن زمينه كه به بحث پيشرفت مرتبط مي‌شود، ناظر بر محتواي كلان رشته‌هاي ديگر باشد.
وي با بيان اينكه لازم است طرحنامه‌هاي اين كرسي از كرسي‌هاي ديگر جدا شوند، پيشنهاد كرد: مي توان طرحنامه ها را براساس مولفه‌ي اصلي كرسي مانند ارائه يك الگو بر محور پيشرفت در سطح كلان دسته بندي كرد همچنين مباني اسلامي، فرهنگ و شرايط ايران نيز در آنها لحاظ شود.
عيوضي، عضو ديگر كرسي، درباره امكان طرح الگوي ايراني اسلامي پيشرفت در سطح يك رشته يا گرايش تخصصي دانشگاهي ابراز داشت: فلسفه تأسيس كرسي‌هاي علمي و خاستگاه آنها رشته‌هاي دانشگاهي است و نكته‌اي كه در اينجا حائز اهميت است، اين است كه الگوي اسلامي ـ ايراني پيشرفت از نوع رشته‌هاي دانشگاهي نيست. بنابراين با توجه به بيانات جدي مقام معظم رهبري كه اكثر آن ها قالب راهبردي دارد بايد زمينه، بستر و جنس اين كار را تعريف كرد.
عضو هيئت علمي دانشگاه بين‌المللي قزوين افزود: اين در حالي است كه در كشوري مثل آمريكا موضوع آينده‌پژوهي اين كشور با اين هدف كه بتوانند معلوم كنند وضعيتشان در 20 سال آينده در همه سطوح بايد چگونه باشد، تبديل به يك رشته دانشگاهي شده است. چرا ما الگوي اسلامي ايراني پيشرفت را در سطح يك رشته دانشگاهي معرفي نكنيم؟
وي پيشنهاد كرد اين الگو به عنوان يك رشته دانشگاهي مطرح شود. چراكه با ورود الگوي راهبردي توسعه اسلامي در دانشگاه‌ها مي‌توان مشكل بومي‌سازي را حل كرد.
همچنين با فراهم كردن فضاي مناسب، ممكن است با مجموعه‌اي از نظريه‌ها روبه‌رو شويم. اما نبايد در ابتداي كار انتظار ورود نظريه‌هايي را داشته باشيم كه حاوي شاكله‌هاي نظريه حقوقي باشد. بنابراين توجه به يك ساختار منطقي در يك جامعه علمي بسيار اهميت دارد.
* ضرورت طراحي پارادايمي براي جابجايي با پارادايم غربي پيشرفت و توسعه
حجتالاسلام و‌المسلمين مصباحي مقدم با نقد پيشنهاد عيوضي در خصوص امكان معرفي الگوي پيشرفت رد سطح يك رشته اظهار داشت: تاسيس يك رشته زماني ميسر است كه حجم دانش و نيز اطلاعات آموزشي و پژوهشي لازم براي تعريف مفاد دروس و آموزش لازم فراهم شده باشد. با اين همه در سطح تخصصي‌تر اين امكان منتفي نيست.
مثلا شايد بتوان در سطح پژوهشي آن را به مثابه يك امكان گرايشي تعريف كرد اما قطعا در سطح پايين‌تر از دكترا اين امكان ميسر نخواهد بود. مگر اينكه ابتدا در سطوح بالاتر تعريف شود و پس از تفصيل مفاد و مواد آن به تدريج به سطوح فوق ليسانس و حتي ليسانس تسري داده شود.
اين صاحبنظر حوزه اقتصاد اضافه كرد: نكته مهم اين است كه الگوي اسلامي ـ ايراني پيشرفت چرا و در چه فضايي مطرح شد؟
متفكران غربي پارادايمي را براي پيشرفت و توسعه طراحي كرده‌اند و سعي دارند آن را به پارادايم جهاني تبديل كنند و با روند جهاني‌سازي در پي گسترش تطبيق آن الگو هستند.
وي افزود: اگر به 200 سال پيش كه اين الگو بنيانگذاري شده دقت كنيم، محسوس است كه نقشه آنها به گونه‌اي است كه مي‌خواهند جهان را مطابق با ارزش‌هاي خود سامان دهند و در اين راستا هم اقداماتي انجام داده‌اند. البته انقلاب اسلامي تحول سياسي را ايجاد كرده و به دنبال اين تحول سياسي، انتظار مي‌رود تحول فكري و علمي ايجاد شود كه اين پارادايم را اصلاح كند و جايگزيني براي پارادايم غربي باشد.
حجتالاسلام و المسلمين مصباحي مقدم با اشاره به بيانات مقام معظم رهبري مبني بر اهميت الگوي اسلامي ـ ايراني پيشرفت، عنوان كرد: اگر در حال حاضر پسوند ايراني را كنار بگذاريم و به الگوي اسلامي پيشرفت كه اصل ديدگاه رهبري است توجه كنيم انتظار آن است كه الگوي فراگيري كه همه كشور‌ها بتوانند آن را پياده كنند، در نظر گرفته شود.
با اضافه كردن پسوند ايراني به الگوي اسلامي ـ ايراني پيشرفت، محدوديت ايجاد مي‌شود ولي در هر حال طبيعي است كه اين الگو با شرايط خاص ايران بايد تدوين شود چون امكان دارد براي همه كشورهاي اسلامي در برخي زمينه ها قابليت استفاده نيابد و يا به تعديل نياز داشته باشد.
با اين توصيف اين الگو قصد دارد مدلي را تدوين كند كه بعد از اين، تمام آنچه را كه مي‌خواهيم از نظر علوم، فنون و فعاليت‌هاي علمي سازماندهي كنيم به آن سمت سامان دهيم.
وي در تبيين مدل مطلوب خود گفت: براي الگوي كنوني زندگي انسان به مدلي نيازمنديم كه بديل و جايگزين باشد و بتواند براي ما و جهان اسلام به عنوان يك هدف تلقي شده و به همه مباحث سامان دهد. البته ممكن است عده‌اي از صاحبنظران اين دغدغه ذهني و فكري را نداشته باشند و هدفشان حل مسائل در پارادايم فعلي باشد.
در غير اينصورت هر مبحثي كه با اين رويكرد مي‌خواهد نظريه، نوآوري و يا نقدي را مطرح كند بهتر است در اين جايگاه و در كرسي الگوي اسلامي ـ ايراني پيشرفت مطرح شود.
حجتالاسلام و المسلمين مصباحي مقدم، در تاييد دغدغه اعضا خاطر نشان كرد، ما نمي‌توانيم صرفاً منتظر يكسري پيشنهادات باشيم بلكه بايد يك حركت مهندسي و مديريتي انجام شود و با تهيه فهرستي از موضوعات، پارادايم مورد نظر را به لحاظ علمي ساماندهي كنيم. حتي اگر اين مباحث حالت نظام‌واره داشته باشد، مهم آن است كه راجع به اين موضوعات بحث شود و به طرحي جامع دست يابيم.
وي معتقد است سنخ اين مباحث، دانشگاهي نيست و لازمه گسترش آن ايجاد فضايي آزادتر از چارچوب و حد متعارف دانشگاهي است. با توجه به اينكه يك رشته دانشگاهي داراي يك محتواي علمي است و زماني شكل مي‌گيرد كه محتوا و قالب آموزشي در مقطع دكتري داشته باشد نمي‌توان براي اين مباحث رشته تخصصي ايجاد كرد.
به هر حال اگر اين شورا ضمن مشخص كردن چارچوب‌هاي فعاليت خود، عناويني را مطرح كند و مشوق‌هايي را در نظر بگيرد، مي‌توان تحرك افراد را در اين زمينه انتظار داشت.
* كرسي الگوي اسلامي ايراني پيشرفت به جاي توليد علم، نقش نظارتي داشته باشد
در ادامه حجتالاسلام و المسلمين موسويان گفت: بهتر است نظريه و نوآوري‌هايي كه به دنبال ارائه يك مدل و الگو از پيشرفت هستند، شناسايي شوند. يعني ما بايد مدار بحث را بر طرحنامه‌هايي متمركز كنيم كه ادعاي ارائه يك الگوي كلان را دارند ولو آنكه در يك رشته تخصصي ارائه مي‌شوند.
مثلا فردي با تكيه روي مؤلفه‌هاي اقتصادي سعي دارد اين الگو را توجيه كند. كما آنكه اخيرا يكي از طرح هايي كه يك پژوهشگر ارائه داده بود، از منظر شهرسازي معتقد بود اگر سيستم شهرسازي بر مباني اسلامي تدوين شود و با تناسب تعداد شهرنشينان، نحوه همپوشاني مركز و حاشيه و ... بسياري از اعمال اقتصادي، مذهبي و فرهنگي و ... به نحو مطلوب سامان مي‌يابد و زمينه‌هاي رشد و ارتقاي كلي كشور و جامعه اسلامي فراهم مي شود.
لذا مي بينيم اين طرح گرچه تخصصي و در حوزه شهرسازي است، اما نهايتا ناظر به ارائه يك الگوي كلان شيوه زندگي و سامانه پيشرفت است.
سپس عضو ديگر كرسي حجتالاسلام و‌المسلمين قائني بر نقش نظارتي كرسي تاكيد نمود و پيشنهاد كرد كرسي الگوي اسلامي ايراني پيشرفت به جاي توليد علم، نقش نظارتي داشته باشد و حامي و مشوق طرح‌هايي باشد كه از مراكز علمي صلاحيت‌دار به عنوان الگوي اسلامي ـ ايراني پيشرفت به اين كرسي ارجاع مي‌شود.
در پايان مقرر شد در جلسات آتي، تعريف مختصر و گويايي از الگوي اسلامي ـ ايراني پيشرفت ارائه شود و در گام بعد طراحي يك جدول منطقي از موضوعات مرتبط با اين الگو و همچنين اطلاع‌رساني و معرفي فعاليت‌هاي اين كرسي به مراكز حوزوي و دانشگاهي صورت گيرد. بنابراين بايد علاوه بر تعيين حدود و ثغور فعاليت‌هاي اين كرسي، ساختار منطقي موضوعات مشخص و اولويت‌بندي شود تا ضمن بررسي نقد‌هايي كه نقطه عزيمت آنها مباحث اسلامي است، جريان نظريه‌پردازي حول محور الگوي اسلامي ايراني پيشرفت تقويت شود
