مهمترین مشکل نبود فهم مشترک نسبت به زن است
محتوای کتاب «گزارش وضعیت اجتماعی زنان در ایران»
در نشست رونمایی کتاب «گزارش وضعیت اجتماعی زنان در ایران (1380 -1390)» با وجود اظهار امیدواری نسبت به آینده روشن زنان، از نبود دید و فهم مشترک نسبت به آنها انتقاد شد.
به گزارش خبرنگار مهرخانه، نشست رونمایی کتاب «گزارش وضعیت اجتماعی زنان در ایران (1380 -1390)» با حضور مصطفی معین؛ رییس هیئت امنای مؤسسه رحمان، اشرف بروجردی؛ معاون فرهنگی- اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی، فاطمه جواهری؛ مدیر این طرح، و جمعی از پژوهشگران این کتاب در دانشگاه تهران برگزار شد.
اراده جمعی و نگاه مشترک لازمه حل مسائل اجتماعی است
اشرف بروجردی با اشاره به وضعیت زنان در دولت اصلاحات گفت: در سال 80 پیشنهادی از سوی وزارت کشور به دولت وقت برای شکلگیری شورای اجتماعی کشور ارایه شد و در سال 82 به تصویب رسید که در راستای آن جلساتی نیز برگزار شد، اما این موضوع در دولت نهم و دهم مغفول ماند. در حال حاضر نیز مسئولان به این جمعبندی رسیدهاند که مسایل اجتماعی به طور خاص دیده شود؛ بر همین اساس مطالعات زیادی انجام شد که حاصل آن مصوبه شکلگیری سازمان امور اجتماعی شد که به تازگی اتفاق افتاده است.
او ادامه داد: تجربه و عملکردها نشان داده است که اراده جمعی و نگاه مشترک بین آحاد جامعه، لازمه حل مسایل اجتماعی است. از نگاه مشترک باید گفتمان مشترک به وجود آید، اما در حوزه زنان این نگاه مشترک وجود ندارد. نکته مهم رسیدن به این نقطه است که اهمیت مسایل زنان و شناخت آنها در جامعه باید با این رویکرد باشد که زن موجودی است که میتواند آغازی برای مسایل اجتماعی باشد. مسایل اجتماعی، فصل مشترک رویکردها به زنان است؛ بهویژه در جامعه ما که جامعهای با رویکردهای مذهبی است، نمیتوانیم از این مسایل غافل بمانیم.
محتوای کتاب «گزارش وضعیت اجتماعی زنان در ایران (1380 -1390)»
معاون فرهنگی اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی با اشاره به محتوای کتاب «گزارش وضعیت اجتماعی زنان در ایران (1380 -1390)» تصریح کرد: در این مطالعه بحث زنان به طور خاص دیده شده است و از این جهت ارزشمند است که زنان را بهعنوان افراد نقشآفرین و اثرگذار در شکلگیری فرهنگ جامعه و انتقال باورهای اجتماعی به نسلهای آینده دیده است؛ لذا زنان را باید در دو جایگاه روابط اجتماعی و تعیین منزلت و موقعیتشان مورد بررسی قرار داد. در تعیین منزلت، فهم مشترک از جایگاه زنان میتواند کمک کند.
بروجردی با ارایه آماری به مقایسه دولتها پرداخت و اظهار داشت: در سال 82 ورود دختران به دانشگاه 67 درصد بود، اما دولت بعد این موضوع را بهعنوان یک خطر تصور کرد که باعث بالارفتن سن ازدواج، افزایش مطالبات، ایجاد مشکلاتی در بحث اشتغال و تأخیر در فرزندآوری شد؛ بر همین اساس در دو سال آخر دولت دهم ورود دختران به دانشگاه به 53 درصد رسید. پس سیاستگذاری میتواند تا این حد اثرگذار باشد. در دورهای در شورای اجتماعی کشور بحث شکلگیری خانه امن را مطرح کردیم و به تصویب رسید، اما ناگهان با موج مخالفتها روبهرو شد. مخالفان میگفتند اگر زنی هوس ترک خانه کند و به خانه امن پناه ببرد، ناشزه تلقی میشود. بنابراین صورتمسئله پاک شد. اینچنین برخوردها به یک یا دو مورد ختم نمیشود.
پس از انقلاب بسیاری از کارها انجام نشده است
او با طرح سؤالی مبنی بر اینکه در حال حاضر در چه وضعیتی قرار داریم؟، خاطرنشان ساخت: بسیاری از کارهایی که باید پس از انقلاب انجام میدادیم، انجام نشده است. در حال حاضر با آسیبهایی روبهرو هستیم که بخشی از آن به زنان و بخشی به جامعه مربوط میشود. اگر بخواهیم به مسایل زنان بپردازیم، نمیتوانیم فقط آسیبها را در نظر بگیریم، بلکه باید جایگاه زنان و رویکرد جامعه به زنان نیز بررسی شود. زنان بیش از اینکه در حوزه قانونگذاری اثرگذار باشند، در حوزه اجرایی مؤثرند. اگر زنان به عنوان مدیران جامعه انتخاب شوند، این موضوع میتواند چشماندازی را به ما دهد که هم زنان به بالندگی دست یابند و هم بسیاری از مشکلات اجتماعی حل شود. در این برهه، این یک فرصت تاریخی برای زنان ایرانی است که اثبات کنیم در تمام حوزههای اجرا و تصمیمگیری میتوانیم حضور داشته باشیم و تمام زنان جامعه میتوانند به جایگاههای برتر دست پیدا کنند.
بررسی وضعیت زنان در سه سطح خرد، متوسط و کلان/ وجه ممیزه این کتاب مقایسهایبودن آن است
به گزارش مهرخانه، در ادامه نشست، فاطمه جواهری به بررسی محتوای کتاب «گزارش وضعیت اجتماعی زنان در ایران (1380 -1390)» پرداخت و گفت: این کتاب به سه سطح خرد، متوسط و کلان تقسیم میشود. در سطح خرد بیشتر ویژگیهای جمعیتی مانند باروری، سالمندی، مهاجرت و جابهجاییهای جغرافیایی زنان و سلامت در بعد جسمانی و روانی مطرح شده است. در سطح متوسط عمدتاً به نهاد خانواده پرداخته شده است که مسایلی از قبیل ازدواج و طلاق، دگرگونی ارزشها و هنجارهای خانوادگی را مطرح میکند. سطح کلان معطوف به چهار ساختار فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است. وجه ممیزه این کتاب مقایسهایبودن آن است. در این کتاب وضعیت زنان در این دهه با دهههای قبل، وضعیت زنان در مقایسه با مردان و وضعیت زنان در ایران در مقایسه با کشورهایی که از لحاظ جغرافیایی یا فرهنگی با ما همجوار هستند، بررسی شده است. از این منظر، کاری نوآورانه است؛ هرچند از دادههای پیشین استفاده شده، اما در جایی که لازم بوده تحقیقاتی نیز انجام شده است.
عرصه تحصیلات و سلامت؛ بیشترین فرصتهایی که زنان توانستهاند از آن بهره ببرند
او به نتایج مقایسهها اشاره کرد و افزود: زنان در عرصههای فردی عمدتاً از لحاظ سلامت و تحصیلات شرایطشان نسبت به گذشته ارتقا یافته است؛ البته نسبت به مردان پایینتر هستند و همچنان شکاف جنسی وجود دارد، اما بیشترین فرصتهایی که زنان توانستهاند از آن بهره ببرند یا جامعه چنین فرصتی به آنها داده، سلامت و تحصیلات بوده است. در عرصه خانواده نیز جایگاه زن به شکل قابل مقایسهای ارتقا یافته است. در سطح کلان در لایههای فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی وضع کاملاً روشن است و به گواهی آمار موجود، از برخی کشورهای همسایه نظیر افغانستان و پاکستان نیز بدتر است. در مجموع فکر میکنم آینده زنان روشن است و آنها عاملیت پیدا کردهاند و آگاهیشان رشد یافته و روندشان رو به جلو است و بعید میدانم زنان در معنای سنتی دوباره به مطبخ بازگردند.
تداخل در فهم زنان منجر به پیچیدگی شده است
جواهری با بیان اینکه مهمترین مشکل در رابطه با زنان نبود فهم مشترک نسبت به زن است، ادامه داد: برخی افراد فکر میکنند زن موجودی خطرناک است و طبیعتاً زمانی که در قدرت قرار میگیرند، با چنین تفکری سیاستگذاری میکنند و گروهی عکس این رویه را دارند. این تداخل در نظام فرهنگی- سیاسی، هم مدیران، هم زنان با یکدیگر، هم وضعیت زنان در خانواده و هم وضعیت زنان با خود را دچار چالش و پیچیدگی کرده است. مهمترین کار، رسیدن به این فهم مشترک است که زن چه حقوق و وظایفی دارد. تا این فهم نباشد، شاهد انبوهی از حرفهای متضاد و متعارض هستیم.
او افزود: تعادل را در انتخاب پژوهشگران این کتاب رعایت کردهایم و تقریباً نیمی از محققین مرد و نیمی زن هستند که امیدوارم الگویی برای مردانی باشد که دستی بر قدرت و علم دارند و بدانند که در آینده اگر فرصتی به زن داده شود، زنان از این فرصت، استفاده نادرستی نمیکنند.
پیشنهاد رقابت 50 – 50 زنان و مردان در انتخابات
در بخش دیگری از این نشست مصطفی معین به آماری در مورد وضعیت زنان اشاره و تصریح کرد: 46 درصد زنان سالمند متکی به خودشان هستند، اما این رقم در مردان 75 درصد است؛ یعنی با افزایش سن، زنان بیشتر دچار مشکل اقتصادی میشوند. در کشورهای در حال توسعه زنان در روز چهار ساعت و 30 دقیقه کار بدون مزد انجام میدهند و این رقم برای مردان روزی یک ساعت و 20 دقیقه است. در کشورهای توسعهیافته زنان چهار ساعت و 20 دقیقه کار بدون مزد انجام میدهند که مردان هم بیشتر با آنها همکاری میکنند. از نظر میزان مشارکت زنان در قدرت و تصمیمگیری در سال 1997 زنان 12 درصد و در سال 2015، 22 درصد از نمایندگان جهانی مجالس را به خود اختصاص میدهند. در سال 1995، 12 رییس کشور مانند رییسجمهور و نخست وزیر و در سال 2015، 19 مورد زن بودند.
او افزود: در دستگاه قضا حدود کمتر از 50 درصد، زنان هستند. مصر 4 وزیر زن، الجزایر 6 وزیر زن، نیجریه 7 وزیر زن، اندونزی 8 وزیر زن، ترکیه 4 وزیر زن، سوئد از 23 وزیر 12 وزیر زن، فنلاند 10 وزیر زن دارند و در کانادا تعداد وزرای زن و مرد تقریباً برابر است. وضعیت کشورهای اطراف ما از ما بهتر است. در مجلس افغانستان 28 درصد از نمایندگان زن هستند. الجزایر 21 درصد، بحرین 8 درصد، آلمان 37 درصد، ایران 3 تا 4 درصد، پاکستان 21 درصد، ترکیه 14 درصد. به دلیل نزدیکبودن انتخابات میخواستم این آمارها را بدهم که هم زنان و هم گروههای اصلاح طلب به جای سهمیهبندی بگویند 50 درصد زنان و 50 درصد مردان رقابت کنند. در رقابت مردم انتخاب میکنند و اگر کمتر شد، زنان خودشان نتوانستهاند.
نهاد ملی حمایت از حقوق کودکان در مجلس بعدی به تصویب میرسد
معین با اشاره به برنامههای بعدی مؤسسه رحمان تصریح کرد: پروژه بعدی ما کودکان کشور هستند که به شکل کتاب نهاد ملی حمایت از کودک منتشر میشود که در دو سال گذشته روی آن کار شد. ازآنجاییکه ما کنوانسیون حقوق کودک را امضا کردهایم، باید نهاد ملی حمایت از حقوق کودکان را راهاندازی کنیم. این نهاد به صورت لایحهای در دولت تدبیر و امید و در مجلس بعدی به تصویب میرسد.
به گزارش مهرخانه، لازم به ذکر است در این نشست از پژوهشگران این کتاب از جمله فراستخواه، شیرین احمدنیا، نوربالا، علیاحمدی، گودرزی، شادیطلب، نژادبهرام، الهه کولایی، گلمحمدی، فاتحی، هادی خانیکی، اعظم راودراد، زهرا شجاعی، مرضیه موسوی، اشرف گرامیزادگان و شهلا معظمی تقدیر بهعمل آمد.
1394/9/26