مزاج و طبیعت فصل بهار
آغاز فصل بهار از دیدگاه علم نجوم و ستاره شناسی از آغاز برج حمل تا اول برج سرطان است. اما از دیدگاه حکما و طبیبان طبقه‌بندی دیگری وجود داشته است که براساس آن آغاز فصل بهار از زمانی است که هوا نه آنچنان سرد باشدکه نیاز به لباس گرم و آتش باشد و نه آنچنان گرم که وسایل سرمایش نیاز باشد. این زمان گاهی تطابق دقیقی با شروع فصل بهار از دیدگاه منجمان ندارد و در شهرهای مختلف ممکن است مدت مختلفی داشته باشد.
دراین فصل فاصله خورشید از زمین درحد اعتدال است و هوا به تدریج گرم شده و سرما و تری زمستان به آهستگی تحلیل می‌رود. بهارمعتدلترین فصل از لحاظ سردی، گرمی، تری و خشکی است و این تعادل هوا برای افراد دارای مزاج معتدل بسیار سودمند است اما برای کسانی که مزاجی خارج از حد اعتدال دارند، هوایی با مزاج مخالف برای آنان مانند داروست.
هریک از فصول سال طبیعت و مزاج خاصی دارند. برای آنکه کل سال در اعتدال باشد باید همه فصول از نظر سردی، گرمی، تری و خشکی مطابق مزاج خود باشند، زیرا اگر مزاج فصول مختلف شبیه هم شود، آب و هوا به طور کلی از اعتدال خارج شده و زمینه‌ساز شیوع بیماریهای مختلف می‌گردد.
فصل بهار طبیعتی مانند خلط دم دارد و مزاج این فصل مناسب سن کهولت (میانسالی که سرد و خشک است) و مزاج‌های سرد و خشک می‌باشد. گرما و حرارت در این فصل درحد اعتدال بوده و موجب تحلیل بدن نمی‌شود (برخلاف گرما و حرارت در تابستان) و موجب حرکت خون به سطح بدن در حد اعتدال شده و سبب سرخی رنگ چهره و پوست افراد می‌گردد.
بیماری‌ها در بهار
گاهی در اثر افراط در خوردن و آشامیدن در فصل زمستان، اخلاط اضافی تجمع کرده و در اصطلاح در بدن فسرده می‌شوند.
گرمای بهار موجب متخلخل شدن بدن و روان گردیدن این اخلاط شده و همه رگ‌ها و اندام‌ها ازآن خلط پرشده و بیماریهای مربوط به فزونی این خلط بروز می‌نماید یعنی آنچه در اثر سرمای زمستان دچار جمود و سکون شده بود به حرکت در می‌آید.
دراین فصل بیماری‌هایی مانند آماس‌ها و التهابها (التهاب حلق و گلو و بیماریهای دستگاه تنفسی) دمل‌ها و جوش‌ها و درد مفاصل بیشتر دیده می‌شود. بنابراین بهتر آن است که قبل از آنکه این اخلاط فسرده با گرما و حرارت تابستان گداخته و منبسط شوند با تدابیر صحیح و بجا در فصل بهار از آن‌ها کاسته شود.
تدابیر در بهار
در بهار بیماریهای مختلفی اعم از صفراوی، سوداوی، بلغمی و دموی افزایش مییابد. افراد دارای مزاج گرم و تر (دموی) دچار بیماریهای بیشتری می‌شوند و افراد دارای مزاج سرد و خشک (سوداوی) حال بهتری پیدا می‌کنند.
در این فصل کودکان که تا 15 سالگی در سن گرم و تر قرار دارند نیز بیشتر دچار بیماری می‌شوند. همچنان که طبع هر فصلی از فصل‌های سال باطبع فصل دیگر تفاوت دارد، لازم است جهت حفظ سلامتی در هر فصلی از تدابیر مناسب آن استفاده شود.
اول آنکه بهتراست دراین فصل غذاهای لطیف‌تر و سبک‌تر مصرف کرده و در خوردن، حد اعتدال نگه داشته شود.
از خوردن غذاهای گرم و تر (مانند رشته و گوشت بسیار) و شیرینی‌ها و خوراکی‌های تلخ و شور پرهیز کنند.
مصرف شربت‌های خنک مانند شربت انار و سکنجبین و سبزی‌های معطر مانند ریحان و گل سرخ و مورد سودمند است. ورزش در حد اعتدال توصیه شده است. در مواردی ممکن است به علت غلبه اخلاط ناصالح، فرد دچار بیماری شده و یا قوه مدبره ضعیف شده و تدابیر ذکر شده مؤثر نباشد، باید با نظر طبیب از تدابیر دیگری مانند استفراغ خون از راه فصد و حجامت برای کاهش اخلاط استفاده کرد.
منبع: کتاب تدابیر فصول از مجموعه آموزشی دکتر حسین روازاده
1393/1/17
