وظیفه زن و شوهر نسبت به خویشاوندان
یکی از آموزههای بسیار مهم اسلام که در قرآن و احادیث به آن تأکید شده است، دیدار از خویشاوندان است.
«وَ اتَّقُوا اللّهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحَامَ إِنَّ اللّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبَاً.»
«و از خدایی بپرهیزید که وقتی چیزی از یکدیگر میخواهید، نام او را میبرید! و در مورد خویشاوندان تقوای خدا را داشته باشید، همانا خداوند مراقب شما است.» (نساء /آیه 1)
امام باقر) علیه السلام) فرمودند: دیدار از خویشان، اعمال را پاک و اموال را بابرکت و بلاها را دفع و حساب قیامت را آسان میکند و اجل را به تأخیر میاندازد. (سفینه البحار، ج 1، ص 515)
همان گونه که در حدیث فوق آمده است، صله رحم برکات فراوانی برای زندگی دنیا و آخرت دارد و در حدیثی دیگر پیامبر (صل الله علیه وآله) سفارش بسیاری برای دیدار از خویشاوندان کرده است و حتی اگر یک سال راه باشد! که پیامبر (صل الله علیه وآله) زمان یک سال راه را با وسایل همان زمان فرمودهاند.
حضرت رسول اکرم (صل الله علیه وآله) میفرمایند:
«اوصی الشاهد من امتی و الغائب منهم و من فی الصلاب الرجال و ارحام النساء الی یوم القیامۀ ان یصل الرحم و ان کانت منه علی مسیر سنۀٍ فان ذلک من الدین؛ به امّتم سفارش میکنم، چه آنهایی که حاضرند و چه آنهایی که غایبند تا روز قیامت که صله رحم کنند. اگر چه فاصله میان آنها یک سال راه باشد. صله رحم جزء دین است.»
و همچنین در قرآن و بیان معصومین )علیهم السلام ) نسبت به کسی که قطع رحم کند، او را دور از رحمت خدا معرفی میکنند.
«وَ الَّذِينَ يَنقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِيثَاقِهِ وَ يَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَن يُوصَلَ وَ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ أُولئِكَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَ لَهُمْ سُوءُ الدَّارِ.»
«و کسانی که پیمان خدا را پس از بستن آن میشکنند و آنچه را خدا به پیوستن آن امر کرده- صله رحم- قطع صله رحم میکنند، و در زمین فساد میکنند و برای ایشان لعنت است و برای آنها بد فرجامی است.» (رعد / آیه 25 )
حضرت رسول اکرم (صل الله علیه وآله) میفرمایند:
«و اسرع الشر عقوبۀ البقی و قطیعۀ الرحم؛ سریعترین کارهای بد که کیفرش زود به انسان میرسد ستمکاری و قطع صله رحم است.» (نهجالفصاحه، ح 291)
با ازدواج دو انسان دو گروه خانواده از طریق نَسَبی با یکدیگر فامیل میشوند. هر یک از زوجین نسبت به خویشاوندان خود وظایفی دارند که در انجام آنها نباید کوتاهی کنند. هرچند برای دیدار و صله رحم به علت مسؤولیت جدید زندگی زناشویی فرصت کمتری دارند ولی به دلیل اهمیت، باید در اندازه توان خودشان با آنها ارتباط داشته باشند حتی اگر این ارتباط در حد تلفن کردن و پرسیدن حال آنان باشد.
در هر حال زن و مردی که ازدواج کردهاند از بعضی مسائل مهم نباید غافل باشند. برای به دست آوردن رضایت خدا و جلب رحمت او و کسب خیر دنیا و آخرت میبایست با خویشاوندان همسر خود ارتباط در اندازه معقول و قابل قبول داشته باشند و قطع صله رحم نکنند، که این کار سبب کوتاهی عمر و فقر خواهد شد. از سوی دیگر گاهی این صله رحم مشکلاتی برای همسران به وجود میآورد و سبب درگیری میان آن دو میشود. حتی گاهی باعث جدایی آنان شده و مشکلات جدی ایجاد میکند.
به عنوان مثال خانم قصد دارد به دیدار پدر و مادرش برود امّا مرد مانع او میشود. مرد حق دارد که به زن خود اجازه خروج از خانه را ندهد ولی طبق آموزههای دینی اگر دلیل موجهی نداشته باشد کار حرامی کرده است. اگر مرد بدون ارایه دلایل روشن با درخواست زن خود مخالفت کند و مانع بیرون رفتن او از خانه شود کدورت و خصومت بین زن و شوهر به وجود میآید که آرامش را از خانواده سلب میکند. به علاوه این که ممکن است اختلالات روحی و روانی از قبیل افسردگی، لجبازی و ... را دامن بزند.
آنچه که باعث میشود زن و شوهر رفتارهای غیرمنطقی و غیراخلاقی با یکدیگر داشته باشند، عدم اطلاع کافی از حقوق و وظایف متقابل است. اگر هر کدام از این دو نفر صرفاً حقوق خود را مطالبه کرده ولی وظایف خود را انجام ندهند زمینههای اختلاف را در زندگی مشترک ایجاد مینمایند. به عنوان مثال در اسلام به زن گفته شده است که برای بیرون رفتن از خانه از مرد اجازه بگیرد ولی از طرف دیگر به مرد گفته شده است که با زن مدارا کند و با او به نیکی رفتار نماید.
در مجموع باید به زنها و شوهرها توصیه کرد که در شناخت حقوق و تکالیف خود در خانواده بکوشند. اگر به یکی از این دو بعد توجه شده و دومی فراموش گردد نظام خانواده از هم پاشیده خواهد شد.
منبع:
با مشکلات همسرم چه کنم؟، حسن ملکی، انتشارات حدیث راه عشق.