استخوان ايراني‌ها زودتر پوك مي‌شود
جام جم- متاسفانه هر روز با بيماراني مواجه هستيم كه به علت پوكي استخوان، دچار عوارض و دردهاي مختلف شده‌اند. شيوع اين بيماري با افزايش سن بيشتر مي‌شود تا آنجا كه تقريبا مي‌توان گفت تمام افراد بالاي 80 سال به اين درد مبتلا هستند. ضمن اين‌كه بر اساس گزارش سازمان جهاني بهداشت، زنان پنج برابر مردان به اين بيماري دچار مي‌شوند.
به طور كلي استئوپروز شايع‌ترين بيماري متابوليك استخوان است كه در آن بتدريج از تراكم استخوان‌ها كاسته شده و اين مساله به افزايش بروز شكستگي استخواني منجر مي‌شود.
به طور معمول و فيزيولوژيك از حدود سي سالگي، سالانه حدود يك درصد از تراكم استخواني انسان كم مي‌شود، اما وقتي سرعت اين كاهش تراكم، بيش از معمول باشد يا تراكم استخواني بشدت كاهش يابد، با يك وضع پاتولوژيك روبه‌رو هستيم كه استئوپروز ناميده مي‌شود.
متاسفانه هيچ راهي براي علاج قطعي يا توقف كامل استئوپروز وجود ندارد و تنها كاري كه از دست ما برمي‌آيد، اين است كه از سرعت اين روند بكاهيم.
پوكي استخوان علل بسياري دارد. يكي از عواملي كه فرد را مستعد ابتلا به اين بيماري مي‌كند، ژنتيك است. كساني كه سابقه فاميلي استئوپروز يا شكستگي پاتولوژيك مربوط به كاهش تراكم استخواني را داشته باشند بيش از ديگران در معرض پوكي استخوان قرار مي‌گيرند.
عامل مهم ديگر در بروز استئوپروز، كمبود ميزان دريافتي كلسيم و ويتامين D است كه البته به احتمال زياد علت درصد بالاي پوكي استخوان در كشور ماست. اين عامل در كنار ژنتيك مي‌تواند براي ايجاد پوكي استخوان كافي باشد.
نداشتن فعاليت بدني كافي، به كاهش قدرت عضلاني و كاهش تراكم استخوان‌ها منجر مي‌شود. از طرف ديگر در بدن خانم‌هايي كه يائسه شده‌اند، به اندازه كافي هورمون استروژن ترشح نمي‌شود.
استروژن يك هورمون موثر در ميزان تراكم استخواني است كه كمبود آن، فرد را مستعد پوكي استخوان و دردهاي استخواني مي‌كند.
آلودگي هوا نيز مي‌تواند خطر ابتلا به استئوپروز را تا حد زيادي افزايش دهد. آلودگي هوا از افزايش ذرات غيرمجاز معلق در هوا ناشي مي‌شود.
در مطالعاتي كه در اين زمينه صورت گرفته، چنين نتيجه‌گيري شد كه اين مواد مي‌تواند از رسيدن نورخورشيد به پوست و متعاقب آن توليد ويتامين D جلوگيري كند بنابراين زندگي‌هاي آپارتمان‌نشيني به همراه آلودگي هوا، رسيدن نور خورشيد به بدن را محدود كرده است.
عواملي كه پوكي استخوان را تشديد مي‌كند
در اين زمينه مطالعات فراواني انجام شده و عوامل خطرزايي كه استعداد ابتلا به استئوپروز را افزايش مي‌دهد، تا حدودي مشخص شده است.
همان‌طور كه اشاره شد، كساني كه سابقه خانوادگي بيماري مشابه را دارند و نيز زنان، بيشتر در معرض اين بيماري قرار دارند.
در كساني كه وزن كمي دارند، استخوان‌ها همواره وزن كمتري را متحمل شده و به همين دليل، ضعيف‌تر از كساني است كه بدن‌هاي عضلاني و سنگين‌تري دارند.
استعمال سيگار و دخانيات، ديگر عامل خطر مستقلي است كه اثرات منفي آن بر تراكم استخواني، روز به روز بيشتر آشكار مي‌شود.
كساني كه قبل از 45 سالگي يائسه شده‌اند، افرادي كه اختلالات تغذيه‌اي دارند و افرادي كه بيش از 50 سال دارند، براي ابتلا به استئوپروز در معرض خطر بيشتري قرار دارند.
مصرف طولاني‌مدت برخي داروها نيز به‌مرور از تراكم استخواني مي‌كاهد. بنابراين كساني كه از داروهاي ضد تشنج استفاده مي‌كنند، يا به علت بيماري آسم يا آرتريت، تحت درمان با كورتون‌ها هستند و نيز كساني كه به علت ابتلا به سرطان، متحمل شيمي‌درماني و راديوتراپي مي‌شوند، در معرض خطر بيشتري قرار دارند.
بيماري‌اي كه آهسته پيش مي‌رود
استئوپروز يك بيماري مزمن است كه بتدريج ايجاد مي‌شود. براي آن كه خطر بروز اين بيماري را در خود و افراد خانواده كاهش دهيد، بايد سبك زندگي خود را طوري اصلاح كنيد كه علاوه بر داشتن فعاليت بدني كافي، ميزان دريافتي كلسيم و ويتامين D شما نيز متناسب باشد.
زناني كه كمتر از 50 سال دارند بايد روزانه حداقل يكهزار ميلي‌گرم كلسيم دريافت كنند. به زنان بالاي اين سن نيز توصيه مي‌شود، حداقل 1200 ميلي‌گرم كلسيم دريافت كنند.
بعلاوه نياز اين افراد به ويتامين D نيز به ترتيب 200 و IU400 است. از آنجا كه رژيم غذايي بيشتر افراد در كشور حاوي اين مقدار كلسيم نيست، معمولا براي اين افراد مكمل‌هاي Ca-D (كلسيم ـ ويتامين D) تجويز مي‌شود.
آنچه امروزه اهميت آن مشخص شده، انجام فعاليت بدني و ورزش مرتب است. ورزش مرتب (حداقل پنج روز در هفته و هر بار نيم ساعت) مي‌تواند خطر بسياري بيماري‌ها از جمله استئوپروز را كاهش دهد.
سيگار كشيدن مثل تمام مشكلات بهداشتي ديگر، بر احتمال ابتلا به اين بيماري مي‌افزايد بنابراين سيگار نكشيد و اگر سيگاري هستيد، در اولين فرصت آن را كنار بگذاريد.
مصرف الكل نيز به همين اندازه خطرناك است. سعي كنيد بيشتر از فرآورده‌هاي لبني كم‌چرب استفاده كنيد و مواد حاوي كلسيم را با موادي كه با جذب كلسيم تداخل دارد، مصرف نكنيد.
سبزيجات برگدار سبز مثل كلم تا حدي حاوي كلسيم است. از كنسرو‌هاي ماهي كه استخوان دارد بيشتر استفاده كنيد. اگر از قرص كلسيم استفاده مي‌كنيد، آن را با مكمل آهن يا روي مصرف نكنيد، چرا كه اين يون‌ها در جذب يكديگر اختلال ايجاد مي‌كند.
خوشبختانه تشخيص استئوپروز براحتي امكان‌پذير است. براي اين كار ما از علائم باليني و ابزار پاراكلينيك مثل دانسيتومتري استخوان كمك مي‌گيريم كه تراكم استخواني را نشان مي‌دهد.
