اهمیت ازدواج
ازدواج در منطق قرآن کریم، خالق مطمئن‌ترین و آرام‌بخش‌ترین رابطه‌ها و آغازگر زندگی همراه با طراوت، مودّت و ایثار است، به گونه‌ای که در این کتاب الهی می‌خوانیم: «از آیات و نشانه‌های قدرت خداوند این است که برای انسان از نوع خود، همسرانی آفرید تا در کنار آنان، به آرامش و سکون نایل آیند و بین آنان دوستی و رحمت قرار داد.»
این پیوند مقدس (ازدواج)، روان پرالتهاب و مضطرب جوان را به ساحل آرامش نزدیک می‌کند و او را در دریایی از صفا و مودّت غوطه‌ور می‌سازد و موجب میشود دو همسر جوان در کنار یکدیگر، زندگی مشترک و بانشاطی را آغاز کنند. البته این نتیجه وقتی حاصل می‌گردد که در انتخاب همسر و تشکیل خانواده، معیارهای شرعی، تربیتی و روان‌شناختی و اخلاقی رعایت شود که در این زمینه، مباحثی را بیان خواهیم کرد.
آثار ازدواج
ازدواج آثار و برکات بسیاری در زندگی مادی، معنوی، تربیتی و روان‌شناختی انسان دارد که به نمونه‌هایی از آنها اشاره میشود.
الف) آثار تربیتی و معنوی
ازدواج، اولین گام فرد برای ایجاد و تکوین زندگی مشترک با فردی از جنس مخالف است. چنانچه این گام در زمان مناسب و به شکل صحیح و سنجیده برداشته شود، کارکردهای مناسب و پیامدهای سازندۀ آن در طول زندگی مشترک، ملموس خواهد بود. در ادامه، به برخی از آثار تربیتی و معنوی ازدواج به طور گذرا اشاره می‌کنیم:
1. کمالات معنوی
علامه محمدتقی جعفری در پاسخ این سؤال برتراند راسل که چرا اسلام این قدر به ازدواج اهمیت داده و برای آن قانون وضع کرده است، می‌گوید: «اسلام با ازدواج می‌خواهد انسان واقعی به وجود آورد، و مسأله انسان و انسانیت مطرح است.»
ازدواج در فرهنگ اسلامی، پیوندی مقدس است که موجب حفظ دین، افزایش ثواب عبادات و خلق مودّت و رحمت است. ازدواج همچنین عاملی مؤثر در حفظ پاک‌دامنی و طهارت دل‌ها است. رسول گرامی (صل الله وعلیه وآله) می‌فرمایند: «هر کس می‌خواهد خدا را در حال پاکیزگی و طهارت ملاقات کند، به وسیله ازدواج عفت پیشه سازد.»
2. عفت و دوری از گناه
در اثر ازدواج، غریزه جنسی که یکی از قوی‌ترین غرایز انسانی است، در مسیر طبیعی خود قرار می‌گیرد و این پدیده موجب می‌گردد انسان از گناهانی که به سبب میل جنسی انجام می‌دهد، تا حد زیادی مصون بماند و هیچ‌گاه دامن خود را به روابط جنسی نامشروع- که از نظر دین جزو گناهان کبیره است- آلوده نسازد. همچنین ازدواج موجب می‌گردد انسان در مسیر کمال و خودسازی معنوی بیشتر قدم بگذارد و خود را از گناه دور سازد. پیامبر اکرم (صل الله وعلیه وآله) می‌فرمایند: «هر کس در آغاز جوانی ازدواج کند، شیطانی که مأمور او است، فریاد می‌زند: ای وای! او دو ثلث دینش را از دسترس من حفظ کرد و ثلث دیگر را هم می‌تواند با تقوا حفظ کند.»
ب) آثار اجتماعی و روان‌شناختی
1. آرامش و امنیت خاطر
مهم‌ترین نیازی که در پرتو ازدواج، برآورده و تأمین میشود، آرامش و امنیت خاطر است. این نیاز که در سرشت انسان ریشه دارد، چنان قابل توجه است که خداوند منان در قرآن کریم، ایجاد آرامش خاطر از طریق ازدواج را یکی از آیات خود معرفی کرده است.
امام رضا (علیه السلام) دربارۀ فواید همسر شایسته می‌فرمایند: «هیچ منفعتی بهتر از همسر شایسته نیست؛ همسری که وقتی انسان او را می‌بیند، شادمانش گرداند و در موقع نبودن او، نگهدار ناموس و مالش باشد»؛ یعنی در حضور او، به نوعی او را شادمان می‌کند و در غیبت او کاری می‌کند که اگر شوهر متوجه عمل او گردد، شادمان شود.
2. تولید نسل
یکی از بهره‌های بزرگ ازدواج، بقای نسل بشریت است که مطابق هدف آفرینش است. پیامبر اکرم (صل الله وعلیه وآله) می‌فرمایند: «ازدواج کنید تا صاحب فرزند شوید. قطعاً من به زیادی شما در روز قیامت بر امّت‌های دیگر مباهات می‌کنم.» مباهات پیامبر اعظم (صل االه وعلیه وآله) به سبب جمعیتی است که مسلمان هستند و خدا را بندگی کرده‌اند و با انجام وظایف، موجب آبادانی جهان شده‌اند.
3. سلامت و امنیت اجتماعی
ازدواج و تأسیس کانون خانواده، برای سلامت و امنیت جامعه مفید است و زمینۀ ارتکاب جرم و بزهکاری را کم می‌کند.
ویل دورانت، دانشمند معروف، دربارۀ ترغیب جوانان به ازدواج و فواید آن می‌گوید: «اگر راهی پیدا شود که ازدواج در سال‌های طبیعی انجام گیرد، فحشا، امراض روانی، تنهایی بی‌ثمر، عزلت ناپسند و انحرافات جنسی که زندگی را لکه‌دار کرده است، تا نصف تقلیل خواهد یافت ... عشق جنسی جوانان، زودتر از توانایی اقتصادی‌شان فرا می‌رسد. ما نباید از این پیشامد بگریزیم و بگذاریم آن عشق افسرده شود و بمیرد. ازدواجی که بر پایۀ عشق تازه و نمرده دختر و پسر انجام میشود، در طی سال‌های درازی، زندگی آنها را معطر و خوش‌بو می‌کند؛ وگرنه عمیق و طبیعی و آرمانی نخواهد بود.»
4. تقویت و تثبیت صفات جنسی
عبور از مرحلۀ کودکی و رسیدن به بزرگسالی، نیازمند دستیابی به هویت جنسی و نقش جنسیتی است که این دو، بر اثر ازدواج و انتخاب همسر تثبیت میشود؛ زیرا وقتی در جامعه به فردی، «همسر» یا «شوهر» خطاب شود، در او این حس را به وجود می‌‌آورد که به مرحلۀ بزرگسالی رسیده است و از او انتظار می‌رود مثل یک بزرگسال رفتار کند.
5. رشد و شکوفایی استعدادها
ازدواج، زمینۀ بروز خلاقیت‌ها و موفقیت‌ها را در همسران افزایش داده، موجب میشود فضایل اخلاقی و انسانی در آنان شکوفا شود.
پیامبر گرامی اسلام (صل الله وعلیه وآله) فرمودند: «به جوانان خود، همسر دهید. به درستی که خداوند در سایۀ همسر، اخلاقشان را نیکو می‌کند، رزقشان را زیاد می‌کند و جوانمردی آنان را فزونی می‌بخشد.»
