توصیه‌های مخصوص هر ماه
توصیه‌های عبادی- تغذیه‌ای در ایام بارداری
توصیه‌های مخصوص هر ماه
ماه اول بارداری
اعمال و اذکار
1. نمازهای یومیه را در اول وقت به جای آورد و پیش از نماز، حتماً اذان و اقامه بگوید و هنگام گفتن اذان و اقامه، دست را روی شکم بگذارد.
1. روزهای پنج‌شنبه و جمعه، سورۀ «یس» و «صافات» بخواند و به شکم بدمد.
2. صبح‌ها کمی سیب شیرین بخورد. روزهای جمعه، پیش از صبحانه انار میل کند و پیش از طلوع آفتاب، اندکی از تربت سید الشهدا (علیه السلام) بخورد.
3. هر روز بر دو عدد خرما، سورۀ «قدر» بخواند و آن را ناشتا بخورد.
دانستنی‌ها
در ماه اول، جنین 5 میلی‌متر طول دارد و هنوز دارای شکل انسانی نیست و بیشتر به یک ویرگول (,) کشیده شباهت دارد.
در طول بارداری، به طور متوسط ده کیلوگرم به وزن مادران اضافه می‌شود. البته لاغر شدن در طول دو ماهۀ اول بارداری فراوان مشاهده می‌شود. اگر این طور نباشد، در آینده، یک و نیم کیلوگرم در سه ماهۀ اول اضافه وزن خواهد داشت و در مراحل بعد، اضافه وزن به طور متوسط 350 گرم در هفته است.
دل‌به‌هم‌خوردگی یا حالت تهوع تنها در 50 درصد از بارداری‌ها حاکم است. شما ممکن است باردار باشید و هرگز دچار تهوع نشوید. تهوع عموماً حوالی سومین هفته اتفاق می‌افتد و به ندرت تا پس از ماه چهارم ادامه پیدا می‌کند.
حالت تهوع بیشتر صبح‌ها پیش از صبحانه به وجود می‌آید و پس از آن از بین می‌رود؛ اما گاهی اوقات، در تمام صبح و یا تمام روز ادامه می‌یابد.
چند توصیه برای کنترل تهوع
الف) مقدار غذا را کمتر، ولی دفعات آن را بیشتر کنید.
ب) در صبحانه یک غذای پروتئین‌دار مانند تخم‌مرغ، مواد لبنی (ماست یا پنیر)، گوشت و غیره مصرف کنید.
ج) از غذاهای سفت بیشتر استفاده کنید تا مواد غذایی مایع.
ماه دوم بارداری
اعمال و اذکار
1. روزهای پنج‌شنبه و جمعه سورۀ «مُلک» را تلاوت کند.
2. روزهای پنج‌شنبه دست را روی شکم بگذارد و 140 مرتبه صلوات کبیره بخواند:
«اللّهمَ صَلِ عَلی مُحمد و آل محمد و عَجِل فَرَجَهم وَ اَهلِک عَدُوَّهُم و العَن اَعدائَهُم مِنَ الجِنِّ و الاِنسِ مِنَ الاَوَّلینَ و الآخَرینَ.»
3. روز جمعه، صد مرتبه صلوات کبیره بفرستد.
4. هر هفته مقداری گوشت، شیر و سیب شیرین بخورد.
5. هر روز بر دو عدد عنّاب «سورۀ توحید» بخواند و آن را ناشتا بخورد.
دانستنی‌ها
در آغاز ماه دوم، اعضای خارجی یعنی دست‌ها و پاها شروع به ظاهر شدن می‌کنند. اما این اعضا هنوز در حد جوانه‌های کوچکی هستند؛ سپس صورت شکل میگیرد که در وهلۀ اول، فقط محل اعضای آن مشخص می‌شود: دو برآمدگی کوچک برای چشم‌ها، دو حفرۀ کوچک برای گوش‌ها، یک حفره برای دهان و بینی.
در طول این مدت، دستگاه عصبی رشد می‌کند و حفرۀ نخاعی کاملاً شکل میگیرد. در قسمت جلوی سر، کیسۀ مغز آینده را طرح‌ریزی می‌کند. دستگاه تناسلی نیز رشد خود را آغاز می‌کند. قلب و دستگاه گردش خون هم به رشد خود ادامه می‌دهند.
حجم سر سریع‌تر از دیگر قسمت‌های بدن افزایش می‌یابد. چشم‌ها که از یکدیگر فاصلۀ زیادی دارند و تقریباً در دو سوی سر قرار دارند، به یکدیگر نزدیک‌تر میشوند؛ اما به نظر می‌رسد که این چشم‌ها بسیار بزرگ هستند؛ زیرا پلک ندارند. پیشانی به طرف جلو آمده و دماغ پهن است. دهان بسیار بزرگ به نظر می‌رسد؛ اما لب‌ها آغاز به ظاهر شدن کرده‌اند و به تدریج در لثه‌ها جرم شیری نیز به وجود می‌آید.
اعضای بدن (دست‌ها و پاها) رشد می‌کنند و کشیده و بزرگ میشوند و می‌توان آنها را شناخت. در انتهای دست و پاها صفحات کوچکی (که همان انگشتان هستند) پدیدار می‌گردند. ضمناً بلندی دست‌ها به اندازۀ پاها است. حالا دیگر می‌توان محل خم شدن آرنج و زانو را تا حدودی حدس زد.
در داخل بدن، معده و روده، شکل و حالت همیشگی خود را می‌گیرند. دستگاه تنفسی رشد کرده است؛ اما در این مرحله، هنوز فعالیتی ندارد. قلب نیز شکل همیشگی خود را پیدا کرده است و سیستم گردش خون جنینی تکمیل شده است. مغز دیگر شبیه یک مغز بالغ بوده، عضلات در تمام بدن رشد می‌کنند.
در آخر هفتمین هفته یک واقعۀ مهم اتفاق می‌افتد و آن آغاز مرحلۀ استخوانی شدن اسکلت است. این کار در طول سال‌های بعد نیز ادامه پیدا می‌کند تا این که در سنین پس از بلوغ متوقف می‌شود و به اتمام می‌رسد.
هشتمین هفته نیز به پایان می‌رسد. جنین حالا 3 سانتی‌متر طول دارد و وزن آن کمتر از وزن یک نامه، یعنی حدود 11 گرم است. برای انجام این کار بزرگ، دو ماه و برای تکمیل آن هفت ماه لازم است. این دورۀ دو ماهه بسیار مهم است.
میزان انرژی لازم برای مادران باردار
%20-15 انرژی از پروتئین‌ها.
%55-50 از قندها.
%35-30 از چربی‌ها.
سعی کنید در روز 3 تا 4 وعده غذای اساسی مختلف و مناسب میل کنید.
با توجه به رشد روزافزون جنین و نیاز به مواد غذایی که از طریق خون مادر به جنین منتقل می‌شود، بنابراین، لازم است مادران از طریق مصرف عناصر مواد غذایی و رعایت حفظ سلامت، وزن خود و جنین را افزایش دهند. در این میان، مصرف آب، شیر و سایر مایعات ضروری است.
جنین در طی ماه اول و در ماه سوم، 9 گرم پروتئین مصرف می‌کند. به موارد زیر توجه کنید:
پروتئین
الف) گوشت: در گوشت ماهی، تخم‌مرغ، شیر و لبنیات وجود دارد.
ب) حبوبات: در سبزی‌های خشک، برنج و نان وجود دارد.
چربی
الف) چربی حیوانی: در گوشت، ماهی چرب، زردۀ تخم‌مرغ، شیر و کره وجود دارد.
ب) چربی گیاهی: در روغن زیتون، بادام‌زمینی، گردو، پسته و فندق وجود دارد (زیاده‌روی نکنید).
قند
مواد قندی در عسل، شکر، مربا، برنج، میوه‌ها و حبوبات وجود دارد (کسانی که چاق هستند، مصرف قند را کاهش دهند).
ماه سوم بارداری
اعمال و اذکار
1. روزهای پنج‌شنبه و جمعه، سورۀ «آل عمران» را قرائت کند.
2. روزهای پنج‌شنبه و جمعه، 140 مرتبه صلوات با «عَجِّل فَرَجَهُم» بخواند و پیش از نماز، دست را روی شکم نهاده و صلوات کبیره را بخواند.
3. هر هفته مقداری گندم، گوشت و شیر میل کرده و صبح‌ها کمی عسل تناول کند.
4. هر روز بر یک دانه سیب «آیۀ الکرسی» بخواند و آن را ناشتا بخورد. همچنین در حالت ناشتا، به اندازۀ یک عدس، کندور بخورد.
دانستنی‌ها
در ماه سوم، تارهای صوتی ظاهر می‌گردند؛ البته آن قدر هم تکمیل نیستند و جنین هیچ صدایی تولید نمی‌کند. او اولین فریاد خود را فقط در هوای آزاد و پس از تولد خواهد کشید. در طول شش ماه باقی‌مانده این تارهای صوتی مقاوم میشوند و امکان لرزش را نیز به دست می‌آورند.
بازوها سریع‌تر از پاها بلند شده است و ساعد، دست، آرنج و انگشتان که در انتها، برای تشکیل ناخن محکم میشوند، به خوبی قابل تشخیص هستند. نخستین موها در بالای لب فوقانی و چشم‌ها ظاهر شده‌اند. عضلات و مفاصل رشد می‌کنند.
در آخر سومین ماه، جنین نزدیک به ده سانتی‌متر قد و 45 گرم وزن دارد. در ماه‌های آینده استخوان‌ها دچار تغییرات بسیار مهمی میشوند. با وجود آن که جنین به مقدار قابل ملاحظه‌ای رشد می‌کند، اما نمای خارجی او تغییر چندانی نمی‌کند.
در ماه سوم، روزانه نیم ساعت به آرامی قدم بزنید و با آرامش نفس بکشید و نفس تازه کنید؛ زیرا از طریق راه رفتن به جنین اکسیژن می‌رسد و دی اکسید کربن، از طریق سوخت و ساز دور می‌شود.
ماه چهارم بارداری
اعمال و اذکار
1. روزهای پنج‌شنبه و جمعه، سورۀ «انسان» را بخواند.
2. در تمام نمازها، سورۀ «قدر» را تلاوت کند.
3. پس از نماز، دست را روی شکم نهاده و سوره «قدر»، «کوثر» و صلوات کبیره را بخواند و پس از آن بگوید:
«رَبَّنَا هَب لَنا مِن اَزوَاجِنَا وَ ذُرِّیَّتنَا قَرَّۀَ أعیُنٍ وَ اجعَلنا لِلمُتَّقِینَ إماماً.»
سپس هفت مرتبه با توجه «اَستَغفِر اللهَ رَبّی وَ اَتُوبُ اِلَیه» بگوید.
4. هر روز 140 مرتبه صلوات بفرستد؛ سپس دعا کند:
«اللهم ارزُقنِی ولداً سالماً صالحاً عالماً شاهداً بما سَمَیتُهً بِاسمِ نَبِیِّکَ محمداً صلی الله علیه و آله و سلَّم»
5. از اول ماه چهارم، در نیمۀ شب، نماز شب بخواند (در صورت امکان) و اگر موفق نشد، در اولین فرصت، قضای آن را به جای آورد.
6. سیب شیرین، عسل و انار میل کند.
7. هر روز بر دو عدد انجیر، سورۀ «و التین» بخواند و آن را ناشتا بخورد.
یادآوری
بیش از چهار ماه و ده روز، نام کودک را انتخاب کنید.
امام جعفر صادق (علیه السلام) می فرمایند:
هرگاه زنی باردار باشد و ماه چهارم او تمام شود، روی او را به قبله کن و آیۀ الکرسی بخوان و دست بر پهلوی او بزن و بگو:
«اَللّهُمَّ اِنِّ قَد سَمَّیتُهُ مُحَمَّداً؛ خدایا من او را محمد نام نهادم.»
چون چنین کند، خدا آن فرزند را پسر گرداند، پس اگر او را محمد نام نهد مبارک باشد و اگر نام ننهد، خدا اگر خواهد از او بگیرد و اگر خواهد به او ببخشد.
دانستنی‌ها
در ماه چهارم، اندام‌ها فعالیت خود را انجام می‌دهند. دهانش را باز می‌کند، چشمانش را حرکت می‌دهد و پلک می‌زند.
اگر مادر، بارداری اولش باشد، در هفتۀ شانزدهم و اگر بار اول نباشد، در هفتۀ پانزدهم، حرکات جنین را احساس می‌کند و برای بار اول، مادر از زنده بودن کودکش خوشحال می‌شود.
کودک، بازوها و ساق پا را حرکت می‌دهد و ممکن است ناگهانی ضربه بزند. او با پاهایش به رحم فشار وارد می‌کند و دوست دارد وضعیتش را تغییر دهد و در حقیقت، با مادر بازی می‌کند.
کودک در طول 24 ساعت، 16 تا 20 ساعت و به دو صورت عمیق و سبک می‌خوابد. در مراحل آخر، ممکن است ضربه‌ای که به شکم وارد می‌شود، او را بیدار کند. ممکن است نصف شب مادر را بیدار کند و مادر با لمس کردن شکم خود، او را آرام می‌کند و هر دو با هم می‌خوابند.
ماه پنجم بارداری
اعمال و اذکار
1. از ابتدای ماه پنجم، در وقت نماز، دست بر روی شکم نهاده، «اذان و اقامه» بگوید.
2. روزهای پنج‌شنبه و جمعه، سورۀ «فتح» را تلاوت کند. در یک نماز، سورۀ «نصر» خوانده شود و پس از نماز دست را روی تربت (مهر) کشیده و بر شکم بمالد.
3. هر روز بر یک عدد تخم‌مرغ سورۀ «حمد» بخواند و آن را ناشتا بخورد.
4. هر روز صبح، مقداری خرما تناول کند.
5. هر شب مقداری زیتون، همراه با سیب شیرین و خرما میل کند.
دانستنی‌ها
در این ماه، هنوز پوست نازک است؛ زیرا هیچ‌گونه چربی برای پر کردن آن وجود ندارد؛ ولی رنگ قرمز آن از بین می‌رود. روی جمجمه موهای بیشتری می‌روید و در انتهای انگشتان، ناخن‌ها رشد کرده‌اند.
جنین عمل بلعیدن را با جذب مایعی که در اطراف او است، تمرین می‌کند و از سوی دیگر، ریه‌ها نیز به رشد خود ادامه می‌دهند.
حالا جنین 25 سانتی‌متر طول دارد. البته دورۀ عمدۀ رشد پایان می‌یابد و قد وی تا زمان تولد فقط دو برابر می‌شود و برعکس، از همین مرحله به بعد، وزن او 6 برابر خواهد شد؛ به گونه‌ای که از 500 گرم در این ماه، معمولاً در زمان تولد به سه کیلو می‌رسد.
ماه ششم بارداری
اعمال و اذکار
1. روزهای پنج‌شنبه و جمعه، سورۀ «واقعه» را قرائت کند.
2. شب‌ها در یک نماز، سورۀ «تین» را بخواند.
3. پس از هر نماز، دست بر تربت (مهر) کشیده و بر شکم بمالد.
4. پس از صرف صبحانه، انجیر و زیتون میل کرده و سعی کند در روز یا شب، مقداری مغز استخوان بخورد و از خوردن دنبه بپرهیزد.
5. هر روز یک دانه انار را پس از خواندن سورۀ «فتح» به صورتِ ناشتا بخورد.
دانستنی‌ها
* کودک در این ماه می‌شنود و فعالیتش را با شنیدن انجام می‌دهد. وی در دنیایی زندگی می‌کند که صدای قلب و تنفس مادر (در حین دم و بازدم) و حرکت سیستم گوارشی او را می‌شنود.
* کودک صداهای خارج از رحم را می‌شنود و از برخی صداهایی که مضطرب‌کننده است، ناراحت می‌شود.
* کودک، پس از تولد، توانایی شناخت صداهایی که در رحم به آنها گوش داده را دارد. بنابراین، از هم‌اکنون، با کودک خود بیشتر صحبت کنید.
هر روز برای او داستان‌های زیبا بگو و شکم خود را لمس کن و تو می‌دانی که او صدای تو را می‌شنود. تو با او حرف می‌زنی و او پس از تولد، صدای تو را می‌شناسد و این نشان می‌دهد که کودک به مادرش اهمیت داده و از او راضی است.
ماه هفتم بارداری
اعمال و اذکار
1. با توجه و حضور قلب، اذان، اقامه و نماز شب بخواند.
2. در نماز یومیه، سوره‌های «قدر» و «توحید» بخواند.
3. روزی 140 مرتبه صلوات بفرستد.
4. روزهای دوشنبه، سورۀ «النحل» را قرائت کند.
5. روزهای پنج‌شنبه و جمعه، سوره‌های «یس» و «تبارک» بخواند.
6. در تمام ماه‌های هفتم، هشتم و نهم، سورۀ «نور» را قرائت کند.
7. از ماه هفتم به بعد، پنج سورۀ قرآن را که با تسبیح شروع میشوند (حدید، حشر، صف، جمعه و تغابن)، تلاوت کند.
8. هر روز بر یک عدد میوۀ بِه، سورۀ «یاسین» بخواند و آن را ناشتا بخورد.
9. پس از هر غذا، از خوردن خربزه کوتاهی نکند، اما پیش و پس از آن، آب ننوشد.
ماه هشتم بارداری
اعمال و اذکار
1. در این ماه، سورۀ «نور» را قرائت کند.
2. پنج سورۀ قرآن را که با تسبیح شروع میشوند (حدید، حشر، صف، جمعه و تغابن)، تلاوت کند.
3. روزهای شنبه، پس از نماز صبح، ده مرتبه سورۀ «قدر» را تلاوت کند.
4. روزهای یکشنبه، پس از نماز صبح، دو مرتبه سورۀ «و التین» تلاوت شود.
5. روزهای دوشنبه، سورۀ «یس» را تلاوت کند.
6. روزهای سه‌شنبه، سورۀ «فرقان» تلاوت شود.
7. روزهای چهارشنبه، سورۀ «انسان» را بخوانید.
8. روزهای پنج‌شنبه، سورۀ «محمد (صل الله وعلیه وآله)» تلاوت شود.
9. روزهای جمعه، سورۀ «صافات» را تلاوت کند.
10. هر روز جمعه- در صورت عدم ضرر- انار شیرین را به صورت ناشتا میل کند.
11. از خوردن ماست شیرین و عسل کوتاهی نکند و هفته‌ای یک بار سرکه بخورد.
12. هر روز بر مقداری نبات و زعفران کوبیده، سورۀ «نصر» بخواند و آن را ناشتا بخورد.
دانستنی‌ها
حالا دیگر اعضای اصلی تکمیل شده‌اند؛ برخی مانند معده، روده و کلیه‌ها کار خود را آغاز کرده‌اند. برخی دیگر، مانند کبد و شُش‌ها هنوز کاملاً آماده نیستند. این اعضا حدود هشت ماهگی کامل میشوند.
شُش از حبابچه‌های هوای کوچک بسیار زیادی که در آنها هوایی که تنفس می‌کنیم، جریان دارد؛ تشکیل شده است. حبابچه‌های هوای یک جنین هشت ماهه که به وسیلۀ یک رشته شبکه‌های عروقی احاطه شده است، آمادۀ کار است. ولی در این دوره، یک مادۀ چربی به وجود می‌آید که سطح هر یک از آن حبابچه‌ها را چرب می‌کند و از روی هم خوابیدن کامل شش- پس از هر بار دم- جلوگیری می‌کند.
قلب با ضربان بالایی (حدود 120 تا 140 تپش در دقیقه) کار خود را ادامه می‌دهد و شکل قطعی خود را پیدا کرده است. البته جریان خون هنوز کاملاً همچون پس از تولد انجام نمی‌گیرد؛ زیرا خون جنین از شش‌ها اکسیژن نمی‌گیرد، بلکه از اکسیژنی که بند ناف برای او تهیه می‌کند، استفاده می‌کند. تولد نزدیک می‌شود، کودک زیباتر می‌شود، چربی، پوست را می‌کشد و چروک از بین می‌رود و لبه‌ها و حاشیه‌ها گرد و مدور میشوند. پوست قرمز رنگ، رنگ گلی روشن پیدا می‌کند. کرک‌های نرم از بین رفته و ماده‌ای به نام ورنیکس کازوزا (Caseosa Vernix) جانشین آن می‌شود.
ماه نهم بارداری
اعمال و اذکار
1. در این ماه سورۀ «نور» قرائت شود.
2. پنج سورۀ قرآن را که با تسبیح شروع میشوند (حدید، حشر، صف، جمعه و تغابن)، تلاوت کند.
3. در نماز ظهر یا عصر، سوره‌های «والعصر» و «الذاریات» تلاوت شود.
4. روزهای پنج‌شنبه، سورۀ «حج» را تلاوت کند.
5. روزهای جمعه، سورۀ «فاطر» را تلاوت کند.
6. برای سلامتی امام زمان (عجل االله تعالی فرجه)، گوسفندی را ذبح کند و از آن بخورد.
7. هر روز مقداری راه برود.
8. بهتر است غذای او کباب باشد.
9. خرما میل کند و از مصرف ادویه بپرهیزد.
10. هر روز بر مقداری شیر و خرما، سورۀ «الانسان» را بخواند و آن را ناشتا بخورد.
11. کمتر به عکس و آیینه نگاه کند.
دانستنی‌ها
کودک هفته‌های آخر را با نیرو گرفتن و افزایش وزن و رشد می‌گذراند و هر روز بیست تا سی گرم به وزن خود می‌افزاید.
اکنون تقریباً همۀ کرک‌های ریزی که جنین را پوشاندند، ریخته است، ولی امکان این که پس از تولد، مقداری از آنها (خصوصاً روی گردن و شانه‌ها) باقی مانده باشد، وجود دارد.
هنوز جمجمه کاملاً استخوانی نشده است. هنوز بین استخوان‌ها فواصلی فیبری وجود دارد که به آن «ملاج» گفته می‌شود. دو قسمت از سر، این حالت را دارا است: یکی به شکل لوزی در جلو و بالای پیشانی قرار دارد و دیگری به صورت مثلث در پشت استخوان قدامی سر واقع شده است. این قسمت‌ها چند ماه پس از تولد بسته میشوند.
مایع آمینوتیک (کیسۀ آب) در هفتۀ هفتم 20 سانتی‌متر افزایش می‌یابد و در هفتۀ بیستم به 300 تا 400 سانتی‌متر می‌رسد و در ماه نهم یک لیتر می‌شود. جنین تقریباً تمام رحم را اشغال می‌کند و حرکاتش کمتر می‌شود.
