پرخاشگری
پرخاشگری رفتار خصمانهای است که در قالب کتک زدن، لگد زدن، دعوا کردن، آزار دادن، داد و فریاد و از بین بردن وسایل دیگری جلوه میکند؛ بنابراین، گریه کردن و اخم کردن، پرخاشگری نیست.
علل پرخاشگری کودکان
محیط:
محیط خانه، مدرسه و محله میتواند کودک شما را پرخاشگر کند. با توجه به نقش الگویی پدر و مادر و دیگر اعضای خانواده، نزدیکان، معلمان و همسالان برای کودک، اگر یکی از نامبردگان پرخاشگر باشد، این رفتار به او نیز منتقل خواهد شد.
دلیل تأثیر جدی الگوها بر پرخاشگری کودک، این است که وقتی با برادر یا خواهر کوچکتر از خود پرخاشگری میکند، رفتار و گفتارش تا حدّ فراوانی شبیه الگو است. اصلاح محیط به طور قطع در اصلاح رفتار کودک اثر خواهد گذاشت.
گرسنگی:
با توجه به افزایش اسید معده هنگام گرسنگی و تأثیر آن بر اعصاب، پرخاشگری دور از انتظار نیست؛
پس طبیعی است که هرگاه زمان غذای کودک بگذرد، پرخاشگر میشود و در موارد بسیاری، گرسنگی خود را به مادر نمیگوید.
به مادران عزیز توصیه میشود به ویژه در مهمانیها و زمانی که مهمان دارند، از غذای کودک خود غافل نشوند.و با تذکر و نصیحت و تقاضاهای بیمورد، زمینههای فروپاشی کودک را فراهم نسازند.
خستگی:
فرزند شما امروز، از صبح زود در اردویی شرکت کرده و فعالیت بدنی و فیزیکی بسیاری داشته و فراوان بازی کرده است. پس از بازگشت از اردو مجبور بوده تکالیف مدرسه را انجام دهد و به برخی کارهای شخصی خود نیز برسد. طبیعی است که این خستگی، زمینههای پرخاشگری او را فراهم میآورد و با کوچکترین جرقّه، به مرحلۀ فروپاشی خواهد رسید. درک موقعیت فرزند در این حالت، کمک فراوانی به آرامش خانه خواهد کرد.
بنابر این اگر فعالیت کودک بیش از حد باشد و در پیادهروی و بازی زیادهروی کند، با کوچکترین بهانهها به مرحلۀ فروپاشی میرسد و پرخاشگری خواهد کرد. اعتدال در فعالیتهای جسمی برای کودک مطلوب است.
ناکامی:
یکی دیگر از علل پرخاشگری کودکان در حدود این سن، ناکامی است. کودک ممکن است مشکلی داشته باشد که نمیتواند آن را حل کند. گاهی این مشکل مربوط به خانه و گاهی مربوط به مدرسه است.در این وضعیت، با آگاهی از مشکلات او، در حلّ مشکل یاریاش کنید.
تمسخر کودک:
هیچگاه کودک خود را به سبب سخنان کودکانه یا انتظارات بچهگانه تمسخر نکنید. در موارد بسیاری، سخن یا خواستۀ او از دید شما بیارزش و غیر قابل توجه است؛ امّا از دید او بسیار اهمیّت دارد و تمسخر کودک، او را پرخاشگر میکند.
جلب توجه:
در مواردی، پرخاشگری کودکان برای جلب توجه است؛ چون احساس کرده که هرگاه پرخاشگری میکند، تمام نظرها به او جلب میشود و پدر و مادر، خواهر و برادر بزرگتر و دیگر نزدیکان او را نصیحت میکنند.
در این حالت، هنگام پرخاشگری کودک، به او بیتوجهی کنید و حساسیت نشان ندهید؛ امّا در مواقع عادی، توجه بیشتری به او داشته باشید و وقت افزونتری را برایش صرف کنید تا از نظر عاطفی ارضا شود و مجبور نشود برای جلب توجه دیگران، از رفتارهای پرخاشگرانه استفاده کند.
بیخوابی:
طبیعی است که هرگاه زمان خواب کودک به تأخیر افتد، پرخاشگر میشود. این مشکل بیشتر در مهمانیها و زمانی که مادر و پدر مشغول پذیرایی از مهمانها هستند، پیش میآید.
بیتوجهی به کودک:
وقتی کودک شما، خواستهای دارد، به خواستۀ او توجه کنید. در صورت بیتوجهی (به ویژه در حضور دیگران)، ممکن است با کتک و داد و فریاد، نظر شما را به خود جلب کند. برخی والدین، هنگام صحبت با دوستان و نزدیکان، از پاسخگویی به کودک خود غافل میشوند.
بیماری:
یکی دیگر از عوامل پرخاشگری کودک، بیماری (تب) است. در این حالت باید با او مدارا کرد.
انگل:
برخی انگلها روی اعصاب کودک اثر میگذارند. در این صورت باید به پزشک مراجعه کرد.
در تنگنا قرار دادن کودک:
کودکان در این سنین، دوست داشتنیاند؛ به همین جهت، نزدیکان و دوستان خانواده، به رغم میل کودکان، آنان را در آغوش میگیرند؛ میفشارند و میبوسند. با این گونه اعمال، کودک در تنگنا قرار میگیرد و پرخاشگری میکند؛ به ویژه اگر بزرگسالی او را به زور بگیرد و با لبهای خیس ببوسد.
بزرگسالانی که میخواهند با کودکان ارتباط برقرار کنند، به هیچ وجه نباید از زور استفاده کنند. نرمی، آغاز ارتباط با بازی، شعر، قصه و ... میتواند زمینۀ ارتباط عاطفی بعدی را فراهم سازد.
درصد کمی از کودکان وجود دارند که در برابر رفتارهای خشن بزرگسالان، مقاومت چندانی از خود نشان نمیدهند؛ امّا اگر کودکی، هنگام حرکت بزرگسال به سویش، خود را پشت سر پدر یا مادر پنهان میکند؛ وحشتزده میشود و اخم میکند، نشان میدهد که تجربۀ ناخوشایندی از بزرگسالان دارد که در این صورت باید از راههای پیشگفته با او ارتباط برقرار کرد.
منبع: نسیم مهرجلد2/حسین دهنوی /انتشارات خادم الرضا(ع)