حضانت، واژه‌ای عربی است به معنای حفظ کردن، پرورش دادن، در کنار گرفتن. در قوانین ایران تعریفی از حضانت ارائه نشده است و صرفاً در قانون مدنی تحت عنوان نگهداری و تربیت اطفال به حضانت اشاره شده است. برابر قانون نگهداری و تربیت اطفال بر عهده زن و مرد است اما گاهی اوقات به واسطه وجود اختلاف حضانت فرزند به پدر یا مادر واگذار می‌شود. سرپرستی و نگهداری طفلی که پدر و مادر او جدا از یکدیگر زندگی می‌کنند تا سن 7 سالگی با مادر است و تفاوتی از جهت این که فرزند دختر باشد یا پسر ندارد.

پس از 7 سالگی حضانت با پدر می‌باشد و اگر اختلافی بین مادر و پدر ایجاد گردد دادگاه با رعایت مصلحت حضانت را به پدر یا مادر اعطا می‌کند . 

دادگاه صالح به رسیدگی پرونده حضانت دادگاه خانواده می‌باشد. دادگاه در کلیه مواردی که مبادرت به صدور گواهی عدم امکان سازش می‌نماید در خصوص نگهداری اطفال نیز تصمیم‌گیری می‌نماید. با وجود حضانت مادر بر طفل تا سن 7 سالگی، ممکن است دادگاه با توجه به شرایط زوجه (مادر) تصمیم دیگری اتخاذ نماید؛ مانند عدم صلاحیت مادر، اعتیاد وی، جنون و ... قانون مقرر می‌دارد چنانچه مادر در مدتی که حضانت طفل به او سپرده شده مجنون شود یا ازدواج نماید حق حضانت از او سلب می‌گردد.  

جدایی پدر و مادر صرفاً شامل طلاق نمی‌گردد، بسا زوجینی که بدون طلاق جدا از یکدیگر زندگی می‌نمایند. نگهداری از طفل هم حق است و هم تکلیف.  

حق است زیرا کسی حق ندارد پدر و مادر را بدون دلیل قانونی از حضانت فرزند محروم کند و تکلیف است زیرا هیچ یک از ابوین (پدر یا مادر) حق ندارند از حضانت طفلی که به آنها سپرده شده است خودداری نمایند و در صورت امتناع از سوی دادگاه ملزم می‌شوند و چنانچه الزام مؤثر نباشد هزینه حضانت طفل در درجه اول از پدر و جد پدری و سپس از مادر اخذ خواهد شد.

همان طور که اشاره شد ممکن است حضانت در مواردی از مادر یا پدر سلب گردد و به طرف مقابل واگذار شود. چنانچه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر و مادر که طفل تحت حضانت او است، صحت جسمی یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد دادگاه می‌تواند با تقاضای بستگان، قیم یا رئیس حوزه‌ی قضایی تصمیم دیگری جهت حضانت کودک اتخاذ کند.

 اعتیاد زیان‌آور به الکل، مواد مخدر و قمار، اشتهار به فساد اخلاق و فحشا، سوءاستفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضداخلاقی مانند فساد، فحشا، تکدی‌گری و قاچاق، تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف، از جمله موارد تغییر حضانت می‌باشد.

حضانت فرزندانی که پدرشان فوت نموده‌اند با مادر می‌باشد مگر آن که عدم صلاحیت مادر با حکم دادگاه ثابت شود و ازدواج مادر نیز مانع حضانت نمی‌شود. برای پدر یا مادری که حضانت طفل با او نیست حق ملاقات تعیین می‌گردد که نحوه و جزئیات آن توسط دادگاه خانواده تعیین می‌گردد.

سؤال: اگر هنگام طلاق، حضانت فرزند به مادر سپرده شود، آیا با ازدواج مادر این حق از وی سلب می‌شود؟

پاسخ:اگر زوجین هنگام طلاق با توافق حضانت خود را به زن واگذار کنند با ازدواج مجدد مادر این حق سلب نمی‌شود. اما اگر زوجین به هر دلیلی از یکدیگر جدا شوند بنابر قانون حضانت تا 7 سالگی با مادر است و اگر مادر ازدواج کند این حق از وی سلب می‌شود. حال اگر مادر از همسر دوم نیز طلاق بگیرد، حق حضانت قبلی به وی برخواهد گشت.

سؤال: آیا مادر با داشتن حق حضانت می‌تواند فرزند را از کشور خارج کند؟ 

پاسخ: پدر یا مادری که حضانت طفل به آنها واگذار شده نمی‌تواند طفل را به شهرستانی غیر از محل اقامت طرفین و یا به خارج از کشور بفرستند مگر در صورت ضرورت و کسب اجازه از دادگاه. مادر می‌تواند درخواست صدور گذرنامه برای طفل تحت حضانت خود بنماید.

سؤال: در صورت فوت پدر حضانت طفل با مادر است. حال اگر مادر پس از فوت پدر ازدواج کند آیا جد پدری (پدربزرگ طفل) می‌تواند حضانت را از مادر بگیرد؟

پاسخ:برابر قانون، حضانت به مادر تعلق گرفته و ازدواج مادر در این حالت حق حضانت را از او سلب نخواهد کرد.

سؤال: آیا مادر می‌تواند در قبال قبول حضانت و نگهداری از طفل درخواست اجرت کند؟

پاسخ:قانون مقرر می‌دارد «نگهداری اطفال هم حق و هم تکلیف ابوین» است و پدر و مادر در صورت قبول و انجام این امر حق مطالبه هیچ‌گونه اجرتی را ندارند.

سؤال: آیا پدر می‌تواند از ملاقات مادر فاسد اخلاق با فرزندش جلوگیری نماید؟

پاسخ: بنابر نظر اداره حقوقی 444-7 ماده 1174 قانون مدنی حق ملاقات طفل را برای هر یک از ابوین به رسمیت شناخته است بنابراین ملاقات را نمی‌توان از مادر فاسدالاخلاق دریغ نمود ولیکن می‌توان این حق ملاقات را در یک محیط مناسب و با حضور اشخاص مورد اعتماد برقرار کرد.

سؤال: اگر پدر یا مادر در مورد تحصیل طفل کوتاهی کند و فرزند افت تحصیلی شدید پیدا کند آیا حضانت از پدر یا مادر ساقط می‌شود و دیگری عهده‌دار حضانت طفل می‌شود؟

پاسخ:چنانچه هر یک از طرفین بتوانند این موضوع را در دادگاه به اثبات برساند دادگاه با توجه به مصلحت طفل و شایستگی دیگری حضانت را به وی واگذار می‌نماید.

چنانچه پس از رسیدن فرزند یا فرزندان به سن بلوغ، همچنان بین پدر و مادر بر سر حضانت طفل اختلاف وجود داشته باشد، دیگر بر عهده فرزند است که یکی از آن دو را انتخاب نماید. نظر فرزند ملاک عمل است چون بالغ بوده و قدرت تصمیم‌گیری و تشخیص دارد و می‌تواند نزد پدر یا مادر زندگی کند اما همچنان نفقه او بر عهده پدر می‌باشد و حضانت تأثیری در نفقه ندارد.

نفقه فرزند:حضانت فرزند چه بر عهده مادر باشد یا پدر، تأمین نفقه (مخارج زندگی طفل) بر عهده پدر می‌باشد و در صورتی که طفل فاقد پدر باشد یا به پدر دسترسی نباشد مادر می‌تواند نفقه طفل را تأمین کند. همچنین چنانچه جد پدری توان تأمین نفقه طفل را داشته باشد به نظر می‌رسد باید نفقه طفل را بپردازد. دارا بودن در نفقه اقارب (نزدیکان) شرط پرداخت نفقه می‌باشد.

ارسال نظر :نام : اي ميل : سایت : نظر شما : کد امنیتی