دانستنیها
منظور از مد و طعام در کفّاره روزه چیست؟
منظور از «طعام»، گندم، آرد، نان، جو، خرما و مانند آن است و «مد» حدود 750 گرم یا ده سیر می‌باشد.
کفّاره چیست؟
«کفّاره» از ماده «کفر» به معنای پوشاندن است و در اصطلاح دینی، عبارت است از: «پرداخت صدقه، قربانی و انجام دادن عمل شرعی
و مانند آن به جهت گناهی که انجام گرفته است». از آنجایی که آثار گناه را محو می‌سازد و آن را از انسان می‌پوشاند، «کفّاره» می‌نامند. انسان کافر، نیز از آن جهت که حقایقی از قبیل خدا، قیامت، نبوت و ... را انکار کرده و آن را از خود می‌پوشاند، کافر نامیده می‌شود. کفّاره در همه شریعت‌ها و ادیان، برای اجتناب از پیامدهای سوء اعمال شرعی، غیراخلاقی و مخالف اصول اجتماعی انجام می‌گیرد.
مهم‌ترین آثار آن، جلب رضایت و فرو نشاندن خشم الهی است. کفّاره چند نوع است: معین، مخیر، مرتب، مرتب و مخیر و کفّاره جمع. تعریف و موارد هر یک از این‌ها در جای خود بیان شده است.
کفّاره جمع چیست؟
«کفّاره جمع» عبارت است از: «جمع بین آزاد کردن یک بنده و گرفتن دو ماه روزه و اطعام شصت فقیر». این کفّاره در دو مورد تحقیق می‌یابد: یکی این که انسان روزه خود را با چیز حرام باطل کند و دیگر این که شخص مسلمانی را بی‌گناه و از روی عمد به قتل برساند.
تبصره. با توجه به این که در عصر حاضر آزاد کردن بنده مورد ندارد، باید بین دو مورد دیگر جمع کند.
انواع کفّاره روزه
چند نوع کفّاره روزه وجود دارد؟
کفّاره روزه چهار نوع است:
1. کفارۀ روزه‌خواری عمدی در ماه رمضان؛ و آن آزاد کردن بنده یا گرفتن دو ماه روزه و یا اطعام شصت فقیر.
2. کفارۀ خوردن عمدی روزۀ قضای ماه رمضان در بعد از ظهر؛ و آن اطعام ده فقیر است و در صورت عدم تمکن، گرفتن سه روز، روزه است.
3. کفارۀ روزه نذر معین؛ و آن همان کفارۀ روزه‌خواری عمدی در ماه رمضان است.
4. کفارۀ روزه اعتکاف؛ و آن همان کفارۀ روزه‌خواری عمدی در ماه رمضان است.
روزه یوم‌الشک چیست؟
روزی که انسان شک دارد آخر ماه شعبان است یا اول ماه رمضان، «یوم الشک» می‌نامند. با توجه به این که در بین مردم، گفت‌وگو می‌شود که در شب آن روز، ماه دیده شده یا نه و یا کسانی که شهادت به دیدن ماه می‌دهند شرایط لازم را ندارند، باعث شک و تردید می‌شود؛ آن روز به این عنوان، نام گرفته است. گرفتن روزه آن روز نه تنها واجب نیست؛ بلکه اگر کسی به نیت ماه رمضان روزه بگیرد، کار حرامی انجام داده است و چنانچه کسی بخواهد آن روز را روزه بگیرد، باید به نیت ماه شعبان یا روزۀ قضا (اگر به ذمه داشته باشد)، بگیرد.
روزه سکوت چیست؟
روزه «صَمت» یا سکوت، عبارت است از: «پرهیز از مفطرات هشت‌گانه و دوری از سخن گفتن». این روزه در شریعت حضرت موسی، میان بنی‌اسرائیل شناخته شده بود. حضرت مریم بنا به مصالحی از جانب خداوند، مأمور شد تا در مدت معینی، از سخن گفتن اجتناب کند؛ ولی این امر در اسلام یکی از محرمات شمرده شده است.
فقیر شرعی
فقیر از نظر شرعی به چه کسی گفته می‌شود؟
همه مراجع: کسی که نمی‌تواند مخارج سال خود و خانواده را در حد متعارف تأمین کند، فقیر است.
منظور از اتحاد افق چیست؟
شهرهایی که از نظر علم هیأت در یک طول جغرافیایی (نصف‌النهار) قرار گرفته باشند، هم‌افق می‌نامند. بنابراین اگر در یکی از این شهرها ماه دیده شود و مانعی مانند ابر در کار نباشد، در شهرهایی که در طول آن قرار دارد، نیز دیده می‌شود.
منظور از حاکم و حکم او در مسألۀ رؤیت ماه چیست؟
«حکم»، عبارت است از انشای مجتهد جامع شرایط، از روی موازین شرعی در موضوعات جزئی؛ از قبیل: ثبوت اول ماه، تعیین سرپرست، تعیین متولی، رفع خصومت بین مردم و ... این حکم، بر تمامی مکلّفان- حتی مجتهدان- حجت است و همه باید از این حکم پیروی و اطاعت کنند و هیچ مجتهدی نمی‌تواند حکم او را نقض کند؛ مگر آن که به اشتباه و خطای او پی ببرد. منظور از حکم، صرف خبر و اعلام نیست؛ بلکه باید لفظ «حَکَمتُ» و مانند آن به کار رود. منظور از حاکم در رساله‌های عملیه، همان مجتهد جامع شرایط فتوا است.
کسی که از روی عمد، روزه‌های خود را نگرفته، تکلیفش چیست؟
همه مراجع: هر مقدار از روزه‌ها را که نگرفته، باید قضا کند و افزون بر آن، برای هر روز نیز باید کفّاره بدهد؛ یعنی، دو ماه روزه بگیرد، یا شصت فقیر را سیر کند و یا به هر کدام یک مد (تقریباً ده سیر) طعام (گندم یا جو و مانند آن) به آنها بدهد.
آیا کسی که از روی عمد و در ملأ عام، روزه‌خواری می‌کند، تعزیر دارد؟
همه مراجع: افزون بر قضا و کفّاره، تعزیر نیز دارد که مقدار آن، برای بار اول و دوم 25 تازیانه است و به نظر عده‌ای، اندازه‌ای برای آن مشخص نشده و با نظر و تشخیص حاکم تعیین می‌گردد. اگر بعد از تعزیر اول و دوم، برای مرتبۀ سوم روزه‌خواری کند، حکمش قتل است.
