راه‌های درمان خودارضایی
هر بیماری بدنی و هر اختلال روانی، به درمان و مداوا نیاز دارد و با توجه به اهمیت و درجۀ شدت و ضعف آنها، باید نوع درمان نیز مشخص شود. بنابراین، برای درمان انحرافات جنسی و به ویژه خودارضایی، باید چاره‌ای نمود و راهکاری برای مداوای آن پیدا کرد.
نخستین گام و ضروری‌ترین اندیشه برای درمان این عادت شوم، اعتقاد و ایمان به قابل درمان بودن آن و دوری از یأس و ناامیدی است؛ اما رسیدن به نتیجۀ مطلوب و ایجاد هرگونه تغییر در رفتار، نیازمند گذشت زمان، انتخاب راه صحیح، صبر و حوصله، دقت و درایت و به کارگیری دستورهای درمانگر و مشاور است درمان و چاره‌جویی باید منطبق بر خواست و تصمیم جدی نوجوان و والدین باشد؛ زیرا تا آنها نخواهند، با قاطعیت می‌توان گفت درمانگری و مشاوره هیچ سودی ندارد. برای درمان این بیماری راهکارهایی به شرح زیر ارائه شده است :
1 . تنها نگذاشتن نوجوان
نباید اجازه داد نوجوانان در مکان‌های خلوت و تنها بمانند؛ چون تنهایی عامل مهمی برای تحریک خودارضایی و زمینه‌ساز ارتکاب این عمل است. نوجوانان مبتلا به انحرافات اخلاقی، معمولاً از بُعد ارتباطی و عاطفی آسیب دیده‌اند و روابط آنها با اطرافیان و دیگران به حداقل رسیده است؛ همه این‌ها باعث شده نوجوان به تنهایی و انزوا روی آورد، و تنهایی خودش از عوامل و زمینه‌های انحراف جنسی است؛ لذا باید تلاش شود ارتباط عاطفی و اجتماعی آنها با خانواده و دوستان مناسب، تقویت شود؛
همچنین سعی شود در جمع صمیمی خانواده بیشتر حضور پیدا کنند و حتی در کنار افراد خانواده و در اتاق آنان به استراحت بپردازند؛ جلسات گروهی و تفریحات گروهی بیشتری داشته باشند، به دیگران محبت کنند و آنان را به خودشان جذب کنند و در رفت‌وآمدهای خانوادگی بیشتر حضور داشته باشند.
2 . تعدیل انرژی نوجوان با روزه
از علل عمدۀ خودارضایی، انرژی فراوان نوجوان است و از مهم‌ترین و مؤثرترین راهکارهای درمان خودارضایی ، روزه‌داری است. این روش باعث تخفیف انرژی روانی و جنسی نوجوان می‌گردد و او را از انحراف جنسی و خصوصاً خودارضایی مصون می‌دارد.
زیرا روزه علاوه بر این که نیروی روانی و انرژی جنسی نوجوان را به طرف معنویت و ارزش‌های والا جهت می‌دهد، باعث می‌شود کالری ذخیره شده در بدن و انرژی حاصل از مواد غذایی در بدن کاهش یابد، و این کار به سهم خود در کاهش میل جنسی مؤثر است.
نوجوان و جوانی که زمینۀ ارضای شهوت از طریق ازدواج برای او وجود ندارد، باید به وسیلۀ روزه بر شهوات خود غلبه کند و در دام انحراف خودارضایی نیفتد؛ البته باید در کنار روزه گرفتن، چشم خود را نیز کنترل کند؛ همچنین به صداهای تحریک‌کننده گوش ندهد؛ زیرا اگرچه روزه‌داری به مقدار زیادی در کنترل شهوت مؤثر است، ولی اگر سایر عوامل تحریک‌کننده کنترل نشود، مشکل همچنان باقی خواهد ماند.
3 . استحمام با آب سرد
همان گونه که اتاق خواب گرم و بستر گرم می‌تواند در تحریکات جنسی مؤثر باشد، استفاده از آب سرد مخصوصاً زیر دوش آب سرد رفتن و شست‌وشوی اعضای تناسلی با آن، در جلوگیری از تحریکات جنسی و کاهش آن، نقش چشمگیری دارد؛ البته باید توجه داشت این روش برای همۀ افراد توصیه نمی‌شود؛ زیرا آب سرد برای برخی افراد ضرر جسمانی دارد و این افراد نمی‌توانند با آب سرد حمام کنند؛ لذا در استفاده از این روش باید دقت کافی نمود.
4. استفاده از کِش شوک (شرطی‌سازی بیزاری‌آور)
یکی از روش‌های درمانی در روان‌شناسی، روش بیزاری‌آور است. این روش معمولاً برای درمان سیگار کشیدن، اعتیاد به مواد مخدر، پرخوری، انحرافات جنسی و اختلالات جنسی به کار می‌رود. در این روش با استفاده از مجاورت یک محرک بیزارکننده و دردآور با رفتار مطلوب و مورد ابتلا، به درمانگری پرداخته می‌شود.
در درمان خودارضایی هم توصیه می‌شود از کش شوک استفاده گردد. روش کار در کِش شوک به این صورت است که نوجوان مبتلا به خودارضایی باید کِشی را به مچ یا بازوی خود ببندد و در مواقعی که تحریکات جنسی و میل به خودارضایی در او ایجاد می‌شود، کِش را چندین بار بکشد و رها کند؛ به طوری که در بازو و مچ او درد شدید ایجاد شود. این کار باعث می‌شود فکر او از خودارضایی منحرف شده، تحریکات جنسی هم به خاموشی بگراید. اگر نوجوان این روش را مرتب انجام دهد، حالت انزجار و بیزاری نسبت به خودارضایی پیدا می‌کند؛ البته به شرطی که روش را جدی و خوب انجام دهد.
5. کوتاه کردن مدت حمام
قرار گرفتن در هوای گرم و مرطوب، یکی از عوامل تحریکات جنسی است؛ مخصوصاً اگر بدن انسان لخت و برهنه باشد و از طرف دیگر مالش دادن آلت تناسلی و نگاه به آن و بازی کردن با آن هم می‌تواند در تحریکات جنسی و میل به خودارضایی نقش داشته باشد؛
لذا توصیه شده در موقع حمام رفتن به نکاتی که در پی می‌آید، کاملاً توجه شود:
• . سعی شود مدت حمام کردن کوتاه شود و نوجوان زمان زیادی در حمام نماند؛
• به آلت تناسلی خود در آیینه و یا به طور مستقیم توجه نکند؛
• از بازی کردن با آلت تناسلی خود و مالیدن آن اجتناب نماید؛
• برای نظافت موهای زاید بدن خود، از داروهای نظافت بهداشتی مثل داروی حمام (واجبی) استفاده کند و از تیغ استفاده نکند؛
• در حمام هیچ‌گاه کاملاً عریان نشود، بلکه از شورت استفاده کند؛
• حتی‌الامکان موهای زاید بدن خود را با فاصله بیشتری بزند؛ یعنی سعی کند موی بدن خود را بیشتر نگه دارد. شخصی خدمت پیامبر گرامی اسلام (صل الله علیه و آله) آمد و دربارۀ روش کنترل شهوت از او سؤال نمود. حضرت در جوابش فرمودند: «اگر می‌توانی ازدواج کن و الاّ برای کم شدن شهوت سعی کن روزه زیاد بگیری و موی زاید بدن خود را زیاد کن و آن را نتراش.»
نکته‌ای که دربارۀ کوتاه نکردن موی زاید بدن باید مورد توجه جدی قرار گیرد، این است که آنچه در روایات در خصوص کوتاه نکردن موی زاید آمده، نباید نوجوان و جوان را از نظافت آن غافل کند؛ زیرا عدم پاکیزگی محل موها (مخصوصاً اطراف عورت) باعث خارش زیاد و خاراندن آن، خود زمینه‌ای برای خودارضایی است.
6. توجه دادن نوجوان به مرگ و قیامت
انسانی که اعتقاد دارد روزی باید در پای میزان دادگاه الهی قرار بگیرد و جوابگوی اعمال و کردار خود باشد، و نوجوانی که می‌داند هر کاری در این جهان، در آخرت نتیجه‌ای در پی دارد و توجه دارد دنیا محل بندگی و کسب کمال است و نه آلودگی به شهوات و گناه، هرگز به خودش اجازه نمی‌دهد نافرمانی و معصیت کند. او همیشه خودش را در محضر الهی احساس می‌کند و با تقویت ایمان، وسوسه‌های شیطان را سرکوب می‌کند.
اندیشه‌های انسانی، پشتوانۀ اعمال و رفتار او می‌باشد؛ لذا کسی که ایمان و یقین دارد که مثلاً سمّ کشنده است، هرگز سراغ آن نمی‌رود. اگر نوجوان وقتی در موقعیت گناه و انحراف جنسی قرار می‌گیرد، هنگامۀ جان کندن و مرگ خود را به خاطر آورد و عذاب سخت الهی را که برای مجرمان در نظر گرفته شده است، به خاطر آورد، جرأت نمی‌کند نافرمانی کرده، به گناه و شهوت‌رانی آلوده شود؛ خودارضایی یکی از گناهانی است که انجام‌دهندۀ آن، مورد غضب و لعن خدا و رسول خدا است.
حضرت علی (علیه السّلام) در روایتی فرمودند:: «... وقتی نَفس شما خواست شما را با تکیه بر شهوات و مسائل جنسی به تباهی بکشاند، زیاد به یاد مرگ باشید؛ زیرا برای موعظه و بیداری، یاد مرگ کافی است.»
7. واداشتن نوجوان به ورزش و فعالیت سالم
ورزش و فعالیت‌های سالم، مثل کار و فعالیت هنری و فرهنگی، نه تنها در تعادل بخشیدن به جسم و جان تأثیر دارند، بلکه باعث تقویت و شکوفا شدن صفاتی همچون احساس آزادگی و عزت نفس می‌شوند. معمولاً در بین ورزشکاران نوجوان، موارد بسیار کمی از خودارضایی گزارش شده است؛ زیرا ورزش، انرژی‌های متراکم و سرگردان را در مسیر سالم و جامعه‌پسند جاری ساخته، آن را مصرف می‌کند.
ورزش صحیح و حساب شده باعث تقویت اراده و همت انسان می‌شود. کسی که از اراده و همت قوی و مطمئن برخوردار باشد، از شخصیتی متعادل و پایدار برخوردار بوده، در فراز و نشیب زندگی و در مقابل تحریکات شیطانی و عوامل گناه، مقاومت می‌کند؛
ورزش‌های سالم مثل کوهنوردی، شنا، پیاده‌روی و ورزش‌های صبحگاهی، نوجوان را برای یک خواب آرام و بدون اضطراب آماده می‌کند. خوابی که به دنبال فعالیت روزانه و یک برنامۀ سالم به سراغ انسان می‌آید، بسیار شیرین و آرام‌بخش است و باعث تمدد اعصاب و رفع خستگی نوجوان می‌شود. نوجوانی که از نعمت خواب راحت برخوردار است، گرفتار بی‌خوابی و بدخوابی نمی‌شود و در واقع به این شکل یکی از زمینه‌های خودارضایی که بدخوابی و بیدار ماندن در شب بود، از بین می‌رود.
8. کار و اشتغال
کار و فعالیت سالم هم مثل ورزش سالم در درمان انحرافات جنسی مؤثر است و به نوجوان کمک می‌کند. نوجوانی که منبع انرژی متراکم است، اگر بتواند این انرژی را در مسیر مثبت و کار و تلاش قرار دهد، باعث شکوفایی جسم و جان انسان است، مانعی جدی برای گرایش انسان به شرارت، انحراف و پلیدی است؛ در مقابل، بیکاری عامل بزرگی برای فساد، طغیانگری، هرزگی و مانند آن است.
حضرت علی(علیه السّلام) می‌فرمایند: «اَلنَّفسُ إن لَم تَشغَلُه شَغَلَکَ؛ اگر نفس را به کاری مشغول نکنی، تو را به خودش مشغول می‌کند.»
وقتی انسان صاحب کار و حرفه‌ای است، فکر و خیالش مشغول آن است و فرصت پرداختن به تصورات پوچ و خیالی و شهوانی را ندارد.
شهید مطهری می‌گوید: «کار باعث جلوگیری از گناه و معصیت است؛ زیرا انسان با طبیعت در حال مبادله است و از آن انرژی و نیرو می‌گیرد و این نیرو و انرژی باید در جایی مصرف شود والاّ انسان را به گناه و ناهنجاری می‌کشاند و بهترین مجرای صرف انرژی متراکم در انسان، کار و فعالیت بدنی و روانی است.»
کار و فعالیت علاوه بر این که باعث می‌شود انرژی ذخیره شده در بدن انسان به مصرف برسد، باعث نشاط و آرامش روانی انسان شده، در بهداشت روانی او تأثیر جدی دارد.
9. تقویت اراده
تقویت اراده، از گام‌های مهم برای غلبه بر انحرافات جنسی و اخلاقی است. اگر نوجوان به تمام فنون درمان خودارضایی و انحرافات جنسی آشنایی داشته باشد، ولی ارادۀ استفاده از آنها و اراده ترک خودارضایی را نداشته باشد، نتیجه‌ای از این راهکارها حاصل نمی‌شود؛ لذا تقویت اراده و داشتن تصمیم جدی بر ترک انحرافات اخلاقی، یکی از مسائل مهم در درمان و غلبه بر ناهنجاری است.
از شایع‌ترین و عمومی‌ترین حالاتی که نوجوانان مبتلا به خودارضایی در خود می‌یابند، فقدان یا ضعف اراده است؛ به این معنا که نمی‌توانند تصمیم جدی بر ترک کاری بگیرند و یا تصمیم می‌گیرند، ولی نمی‌توانند تا آخر مقاومت کنند.
متخصصان مسائل تربیتی، راهکارهایی برای تقویت اراده بیان کرده‌اند که به چند نمونه از آنها اشاره می‌شود.
10. تقویت ایمان مذهبی نوجوانان
بدیهی است یکی از راهکارهای مقابله با انحرافات جنسی و اخلاقی، پناه بردن به خیمۀ امن خداوند و مقید بودن به دستورهای دینی و مسائل شرعی است، و روشن است که دستورهای خداوند به گونه‌ای ترسیم شده که سعادت دنیوی و اخروی انسان‌ها را تأمین کند و اگر انسان‌ها به دستورهای شرع مقدس گردن نهند و بدان‌ها عمل کنند، هیچ‌گاه به تباهی و فساد مبتلا نمی‌شوند.
نمونه‌هایی از مصادیق بارز دستورهای دینی که در آرامش انسان مؤثر است عبارتند از:
• نماز
آن‌گاه که انسان دست از مادیات می‌شوید و با لباسی پاکیزه از نجاست ظاهری و غصب (فراهم شده از مال حلال) به پیشگاه خدا روی می‌آورد. این حالت معنوی و توجه، غفلت را از او دور ساخته، از گناه و معصیت پروردگار بازمی‌دارد و نمی‌گذارد انسان به انحرافات مبتلا گردد.
خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «أَقِمِ الصَّلاَةَ إِنَّ الصَّلاَةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَ الْمُنكَرِ؛ نماز را به پا دار که نماز، انسان را از پستی و پلیدی بازمی‌دارد.» (عنکبوت (29)، آیه 45)
• دعا
دعا همچون باران بهاری است که سرزمین دل‌ها را سیراب می‌کند و آرامش را بر شاخسار روح و جان آدمی ظاهر می‌سازد. انسان در دعا، با خدای خود مناجات می‌کند و از مشکلاتی که زندگانی او را نگران کرده، به وی پناه می‌برد. بی‌تردید، با بازگو کردن مشکلات، آرامش روانی به انسان دست می‌دهد.
امام صادق (علیه السّلام) می‌فرمایند: «دعا کن که شفای همۀ دردها در دعا است.»
• انس با قرآن
یکی دیگر از آموزه‌هایی که در درمان انحراف اخلاقی، حائز اهمیت است، تلاوت قرآن و تدبّر در آیات نورانی آن است. قرآن کریم، این کلام وحیانی، دل‌ها را به نور و هدایت راهبری می‌کند و شخصی که با قرآن مأنوس باشد به طرف فساد و تباهی نمی‌رود؛ چون با زلال چشمه‌سار معرفت الهی و نوای دلنشین کلام حضرت حق خو گرفته است و این معرفت و همنشینی با قرآن، او را به سوی سعادت و سلامتی رهنمون می‌شود.
11. فراهم کردن زمینۀ ازدواج
والدین گرامی باید سعی نمایند زمینۀ ازدواج فرزندان خود را مهیا کنند و با سخت‌گیری‌های بی‌مورد و به بهانۀ کار و تحصیل، ازدواج را به تأخیر نیندازند؛ زیرا ازدواج بهترین مهارکنندۀ تمایلات جنسی است. مربیان گرامی نیز باید دختران و پسران را در انتخاب همسر و رضایت به ازدواج، تشویق کنند و ذهنیت‌های غلط را که برخی از دختران و پسران به آن مبتلا هستند، از ذهن آنان خارج کنند.
